Klanten van failliete energiebedrijven krijgen niet de beste deal bij nieuwe leverancier

De energieprijzen zijn in 2021 enorm gestegen. In januari 2021 betaalden nieuwe klanten voor een jaarcontract gemiddeld 0,76 cent voor een kubieke meter gas. De prijs voor zo'n zelfde soort jaarcontract kostte in januari 2022 gemiddeld 1,95 euro: een stijging van ruim 156 procent. Ook de elektriciteitsrekening is flink gestegen. In januari 2021 betaalden nieuwe klanten voor een jaarcontract nog gemiddeld 0,21 cent voor een kWh stroom, terwijl nieuwe klanten in januari 2022 voor een jaarcontract gemiddeld 0,49 cent per kWh stroom betaalden: een stijging van ruim 133 procent. Door deze forse prijsstijgingen kwamen diverse energiebedrijven in de financiële problemen. De voorschotten die klanten betalen waren niet hoog genoeg om de veel hogere inkoopprijzen voor gas en elektriciteit af te dekken. Sommige energiebedrijven hadden niet voldoende financiële buffers om die verliezen op te vangen en gingen failliet. 

‘Kleinere leveranciers hebben vaak risicovoller inkoopbeleid’

Het faillissement van zeven energiemaatschappijen verbaast Dirk-Jan Wolfert directeur van de Vastelastenbond niet. 'We doen al jaren onderzoek naar de financiële buffers van energieleveranciers en we zien dat er best wel wat kleine partijen zijn die al jarenlang weinig financiële buffers hebben. Daarbij hebben kleinere energieleveranciers vaak een risicovoller inkoopbeleid, omdat ze willen stunten met de prijzen om nieuwe klanten binnen te halen. Maar dat neemt ook wel risico's met zich mee.'

Slechte communicatie en verkeerde tarieven

Radar spreekt diverse boze consumenten. Mensen maken zich grote zorgen hoe zij hun energierekening van 600 tot 1000 euro voor één maand energie moeten betalen. We krijgen klachten over slechte communicatie met de failliete en nieuwe energieleverancier. Mails en telefoontjes worden niet beantwoord. Mensen hebben geen idee waarop het nieuwe hoge voorschotbedrag is gebaseerd. Tarieven volgen laat, zijn verkeerd of onbegrijpelijk. 

Yvonne Stoeltie is slachtoffer van het faillissement van SEPA Green Energy. Ze zegt: 'Ik heb echt het gevoel dat je aan de heidenen bent overgeleverd en dat ze gewoon kunnen doen wat hen het beste uitkomt op dat moment en je kunt daar niets tegen doen.' 

Ron Smits zijn gunstige driejarig energiecontract verviel door het faillissement van Anode. Hij zegt: 'De vrije markt wordt overgelaten en de consument kan de rekening gaan betalen. Die zijn uiteindelijk het slachtoffer.'

Sorry, verkeerd tarief

Zo stunt DGB Energie met lage tarieven. In de kleine lettertjes staat dat er nog geen btw, energiebelasting en ODE-heffing (Opslag Duurzame Energie) over berekend is, terwijl de klant die kosten wel moet betalen. Budget Energie maakt een klant aan het schrikken. De klant krijgt een voorschotnota van 10.000 euro voor één maand. Twee dagen later volgt een excuusmail: sorry, verkeerd tarief. Innova stuurt klanten in eerste instantie ook een te hoog gastarief. 

20 miljoen te veel betaald aan voorschot

Uit het verslag van curator Van Raaijen blijkt dat Welkom Energie veel schulden heeft en dat ongeveer 70.000 klanten te veel voorschot hebben betaald. Het gaat om een bedrag van ruim 20 miljoen euro, dus gemiddeld zo'n 285 euro per klant - en klanten raken zowel dat geld als hun welkomstbonus kwijt. De Belastingdienst heeft ook nog zo'n 13 miljoen euro tegoed, waardoor de kans nihil is dat de klanten nog iets terugzien van hun geld. Ook bij andere energiemaatschappijen hebben klanten nog recht op geld terug, maar kunnen ze daar waarschijnlijk naar fluiten.

Hoe kom je als consument na een faillissement bij een andere energieleverancier terecht?

Radar krijgt veel vragen van consumenten: hoe zijn ze terechtgekomen bij deze nieuwe energieleverancier? De curator gaat op zoek naar een nieuwe leverancier. Wie het meeste geld betaalt voor de overname van het klantenbestand wordt de nieuwe leverancier. De curator kijkt tijdens dit biedingsproces niet of de nieuwe aanbieder het scherpste tarief, de beste voorwaarden heeft en of de nieuwe energieleverancier financieel gezond is. Een curator probeert in het belang van de schuldeisers zoveel mogelijk geld te innen om schulden af te betalen. 

Dit betaalden de nieuwe energieleveranciers voor de overname van het klantenbestand van de failliete energieleverancier:

Failliete energieleverancier

Nieuwe leverancier

Overnamedatum 

Aantal klanten

Betaald voor klantenbestand / per klant

Welkom Energie

Eneco

1-11-2021

Ruim 90.000

2.117.500 euro / 23,50 euro

Enstroga

Diversen

12-11-2021

150 klanten

Restverdeling

Allure Energie BV

HEM

29-11-2021

600 klanten

26.813,60 euro / 44,69 euro

Anode/Kleinverbruik Energie der Nederlanden (KEN)

VanHelder/ Gezinsenergie

13-12-2021

Circa 14.000

544.500 euro / 38,89 euro

SEPA Green Energy

Innova Energie

22-12-2021

Circa 21.000

1.927.137 euro / 91,77 euro

Fenor BV

Budget Energie

30-12-2021

Circa 36.000

4.355.274 euro / 120,97 euro

Naked Energy BV

DGB Energie

04-01-2022

2600 klanten

454.173,50 euro / 174,68 euro

ACM controleert financiële weerbaarheid energiemaatschappijen

Toezichthouder ACM kijkt bij het overnemen van een klantenbestand of de leveringszekerheid niet in gevaar komt. Ook controleert de ACM of de nieuwe leverancier een redelijk en niet te hoog tarief rekent bovenop de inkoopprijs (vangnetregeling), maar niet of de nieuwe klanten het beste aanbod krijgen. Daarin voorziet de wetgeving niet.  

ACM: 'Sturingsmogelijkheden zijn beperkt'

Tijdens een technische brief van de ACM aan Tweede Kamerleden zegt Jochen Smit, specialistisch medewerker toezicht bij de ACM: 'Het toezicht heeft ook beperkingen, zeker in het geval van financiële problemen zijn de sturingsmogelijkheden van de ACM beperkt. We kunnen gesprekken voeren, maar we hebben geen instrumenten om daar hard op te sturen. Het is vooral de taak van de ACM om de leveringszekerheid te borgen als de levering in gevaar komt.' De ACM gaat in maart controleren hoe financieel weerbaar de energiemaatschappijen ervoor staan.

Nieuwe klanten krijgen niet de beste deal

Radar duikt samen met vergelijkingssite Independer in de tarieven die de nieuwe klanten krijgen aangeboden. De eerste 30 dagen mogen klanten sowieso niet overstappen. We ontdekken: als klanten zelf een nieuwe energieleverancier hadden kunnen kiezen op de dag dat zij zijn ‘overgenomen’ door een nieuwe leverancier, dan hadden zij een veel betere prijs kunnen krijgen. Joris Kerkhof, energiespecialist bij Independer, zegt: 'De aanbiedingen die klanten van failliete energieleveranciers krijgen aangeboden zijn op enkele uitzonderingen na zeker niet de beste deals die er op dat moment in de markt te verkrijgen zijn. Daarbij laat ook de communicatie te wensen over met name over de hoogte van de tarieven.' 

Energierekening van 770 euro: 'Ik kon het gelukkig betalen, maar veel mensen niet'

Kerkhof is ook zelf slachtoffer van het faillissement van Welkom Energie. Hij betaalde bij Welkom Energie 240 euro voorschot per maand en dat steeg bij Eneco naar 440 euro. Toen hij na een maand overstapte naar een goedkopere aanbieder moest hij nog 330 euro bijbetalen. Dus voor één maand stroom en gas betaalde hij 770 euro. 'Ik kon het gelukkig betalen, maar veel mensen niet.' 

Joris ging via zijn eigen vergelijkingssite op zoek naar een goedkopere energieleverancier en zag dat Eneco op 1 november 2021 voor een kubieke meter gas 1,80 euro rekent, terwijl Innova op die dag 1,63 euro rekent voor gas. Dat is een verschil van 17 cent per kubieke meter gas. Als een klant op 1 november was overgestapt naar Innova had hij (met een gemiddeld jaarverbruik van 3500 kWh en 1500 m3 gas) 357,03 euro minder hoeven te betalen voor zijn energierekening dan wat Eneco rekent.  

Geen mededelingen over inkoopkosten

Eneco schrijft als reactie op dit prijsverschil: 'Het verschil in tarieven dat jullie benoemen, is het verschil tussen de inkoopmarkt van vandaag de dag en die van eind oktober. Doordat wij opnieuw energie hebben ingekocht voor deze klantgroep, krijgen onze klanten per 1 maart zelfs een daling van 19 eurocent per kubieke meter op het gastarief per 1 maart. Over de verdere details doen wij geen mededelingen.' Lees hier de volledige reactie van Eneco.

2326 euro goedkoper bij andere aanbieder dan Gezinsenergie

Het prijsverschil bij VanHelder/Gezinsenergie is nog groter. Zij namen op 13 december 2021  14.000 klanten over van het failliete Anode. Als deze klanten op 13 december 2021 bij een gemiddeld jaarverbruik van 3500 kWh stroom en 1500 m3 gas zelf het beste aanbod hadden kunnen kiezen, waren ze voor een heel jaar 2326,55 euro goedkoper uit geweest dan wat ze nu betalen aan Gezinsenergie. De gasprijs is bij Gezinsenergie 60 cent hoger per kuub dan het beste energieaanbod op 13 december.   

Positieve uitzondering: Innova hanteert relatief lage gasprijs

Er is ook een positieve uitzondering. Klanten van het failliete SEPA Green Energy die nog een vast gascontract hadden, betalen bij de nieuwe aanbieder Innova Energie een veel lager gastarief (40 cent kale gasprijs) dan op 22 december beschikbaar is (1,36 euro). Al is het nieuwe gastarief bij Innova wel hoger dan wat de klanten voorheen bij SEPA Green Energy betaalde. Lees hier de reactie van Innova Energie.

Energie wordt verhandeld via twee energiebeurzen

Waar baseren energiebedrijven hun tarieven eigenlijk op? We duiken met behulp van twee energiespecialisten in de kale inkoopprijzen voor energie. Er zijn twee energiebeurzen: ENDEX, waar je energieprijzen voor de lange termijn kunt inkopen. (We kijken naar de kale inkoopprijs voor gas en elektra voor één jaar vast.) Daarnaast heb je EPEX, ook bekend als de spotmarkt, waar energie verhandeld wordt tegen dagprijzen. Normaal gesproken zijn de prijzen op de spotmarkt 10 tot 20 procent goedkoper dan op langetermijnbeurs ENDEX. Daarom wordt zo'n 60 procent van de elektriciteit verhandeld via EPEX. Door de enorm gestegen energieprijzen zie je nu het omgekeerde gebeuren: de langetermijnprijzen voor één jaar vast zijn vaak goedkoper dan de dagprijzen.

Energiemaatschappijen rekenen meer marge

Volgens experts rekenden energiemaatschappijen in 2020 een gemiddelde marge van 5 tot 10 cent bovenop de kale inkoopprijs per kubieke meter gas of kWh elektra. Zij constateren dat deze marge het afgelopen jaar flink gestegen is. Een voorbeeld:

Verschil van 57 tot 78 cent

Op 13 december 2021 nam VanHelder/Gezinsenergie officieel het klantenbestand over van het failliete Anode. Vanaf die datum levert Gezinsenergie energie en rekenen ze een kale gasprijs van 1,58 euro per kubieke meter (dit bedrag is zonder btw, energiebelasting, ODE en vaste leveringskosten). Als ze op 13 december hun gas voor één jaar inkopen op de langetermijnmarkt, ENDEX, betalen ze 80 eurocent. Op de spotmarkt EPEX betaal je 1,01 euro. Er zit dus een verschil van 57 tot 78 cent per kubieke meter tussen de inkoopprijs op 13 december en wat Gezinsenergie rekent naar hun klanten.

Hoogste punt van de energiemarkt

VanHelder/Gezinsenergie schrijft in een reactie op onze getallen: 'Het gastarief van 2,46 (inclusief energiebelastingen en btw) is van toepassing geweest van 13-12-2021 tot 14-01-2022. Na de overname van de klanten moet de leverancier 30 dagen leveren. Wij hebben op 13-12-2021 voor alle nieuwe klanten voor 30 dagen een vaste prijs moeten inkopen en deze periode was tot nu toe het hoogste punt van de energiemarkt.’ Lees hier de volledige reactie van VanHelder/Gezinsenergie en lees hier de reactie die Gezinsenergie ons na de uitzending heeft toegestuurd.

Zelfs op duurste dag ooit: marge van 8,5 tot 16,5 eurocent per kWh

Ook Innova Energie pakt op overgenomen klanten marges die een stuk hoger liggen dan recente jaren - zelfs wanneer de energieprijs op zijn hoogst ligt. 

Innova nam op 22 december 2021 21.000 klanten over van het failliete SEPA Green Energy. 22 december 2021 was de duurste dag tot dan toe op de geliberaliseerde energiemarkt. Innova vraagt aan klanten een kaal elektriciteitstarief per kWh van 0,53 eurocent voor normale stroom en 0,44 eurocent voor dalstroom. We gaan uit van de gemiddelde stroomprijs van 0,485 cent per kWh (het gemiddelde tussen normaal en daltarief). 

Als je op 22 december 2021 (de allerduurste dag ooit) via ENDEX elektriciteit inkocht voor het hele jaar 2022, dan betaalde je 0,32 cent. Op de spotmarkt was de prijs 0,40 cent per kWh. Ook dan is er nog steeds een marge van 8,5 eurocent (0,485-0,40 cent) en 16,5 eurocent (0,485-0,32 cent) tussen de kale inkoopprijs op de energiebeurzen en wat er wordt gevraagd aan klanten. 

Als Innova zijn stroom al op 13 december voor een jaar had ingekocht, dan betaalde het bedrijf via ENDEX 0,20 eurocent per kWh. De marge is in dat geval nog een stuk groter: 28,5 eurocent (het verschil tussen de consumentenprijs van 0,485 en inkoopprijs van 0,20 eurocent). Met andere woorden, het moment van inkopen van energie is cruciaal voor de prijs. Innova schrijft: 'Om de klant tegemoet te komen heeft de klant de keuze en mogelijkheid om kosteloos een opzegtermijn van slechts 1 dag over te stappen naar een andere leverancier.'

Zoveel marge pakken energiebedrijven

Variabel tarief dat meebeweegt met de energiemarkt

Veel mensen zijn nu al bezorgd of ze hun hoge energierekening kunnen betalen. En met de oorlog in Oekraïne schieten de energieprijzen nog verder omhoog. Bij veel nieuwe energieleveranciers hebben consumenten geen vast, maar een variabel tarief dat meebeweegt met de prijzen op de energiemarkt. Innova Energie schrijft dat de oorlog in de Oekraïne gevolgen kan hebben voor mensen met een variabel contract. 'Het is op dit moment nog onzeker welk effect dit daadwerkelijk gaat hebben.'

Budget Energie schrijft: 'Onze variabele tarieven passen we maandelijks aan. Dat geldt voor alle klanten met een variabel contract, dus niet voor klanten die zijn overgenomen van Fenor. Door maandelijks in te kopen en onze tarieven aan te passen, betalen klanten actuele tarieven. Als ze stijgen én als ze dalen. Een klant heeft de mogelijkheid om de tarieven voor een jaar vast te zetten.' Lees hier de volledige reactie van Budget Energie. 

'Ik acht de kans wel groot dat er weer energieleveranciers gaan omvallen'

Hierdoor kunnen consumenten zonder vast tarief geconfronteerd worden met nieuwe prijsverhogingen. Dirk-Jan Wolfert van de Vastelastenbond zegt: 'Er zijn heel veel energieleveranciers die relatief lage buffers hebben en dit soort pieken omhoog en omlaag niet kunnen opvangen. Dat zorgt voor een groot risico, dus ik acht de kans wel groot dat er weer energieleveranciers gaan omvallen.'    

Overheid compenseert met 400 euro

De overheid komt met een compensatie van ruim 400 euro per huishouden door de energiebelasting te verlagen. En er is 150 miljoen euro extra gereserveerd voor mensen met een laag inkomen, maar die compensatie is een druppel op een gloeiende plaat als je ziet wat consumenten moeten betalen wiens energietarief niet vaststaat.  

‘Financieel Russisch roulette’ op de energiemarkt

Renske Leijten, Tweede Kamerlid voor de SP, zegt: 'Energie is voor mensen een eerste levensbehoefte.' Zij maakt zich grote zorgen dat mensen in de financiële problemen komen en hun energierekening niet meer kunnen betalen. Zij vindt dat het huidige energiesysteem niet deugt. 

'Dit soort energiebedrijven leveren geen energie, maar verkopen pakketjes door. Ze spelen met financiële producten. Het klinkt leuk, een vrije energiemarkt. Je denkt: consumenten zijn zelfredzaam en kunnen zelf een energiemaatschappij kiezen. Consumenten hebben echter geen inzage in de financiële situatie van hun energiemaatschappij. Bovendien stappen mensen met de kleinste portemonnee ieder jaar over, zij zijn gevoelig voor aanbiedingen van prijsstunters voor een welkomstbonus om geld over te houden voor hun dagelijkse boodschappen en huur. Als de prijzen dan ineens enorm stijgen kunnen ze geen kant op en kunnen ze hun energierekening niet meer betalen. En als een energiemaatschappij omvalt door verkeerd inkoopbeleid wordt de rekening neergelegd bij de consument. Consumentenbescherming ontbreekt. Er wordt een soort financieel Russisch roulette gespeeld en de consument is zijn geld kwijt als het misgaat.'

Betalingsregelingen mogelijk wie zijn energierekening niet kan betalen

Innova Energie, Van Helder/Gezinsenergie laat weten dat mensen die hun energierekening niet kunnen betalen in overleg kunnen gaan voor een betalingsregeling. Budget Energie probeert maatwerk te leveren. Ook Eneco biedt betalingsregelingen en voert een sociaal incassobeleid.En in hun uitgebreide reactie lees je wat ze nog meer doen om mensen te helpen die hun energierekening niet kunnen betalen. 

DGB Energie en HEM hebben niet gereageerd op onze vragenlijst. Dus niet alleen consumenten, maar ook journalisten krijgen geen antwoord op vragen.