Lijfrente laten uitkeren? Let op de fiscus!

Jaap van Meggelen is 66 jaar, met pensioen en ontvangt ook AOW. Jaap en zijn vrouw zijn binnenkort 40 jaar getrouwd en hij wil zijn hele gezin meenemen op een reis naar Turkije. Daarvoor dacht hij zijn lijfrentepolis te kunnen gaan gebruiken. Jaap ging naar zijn bank (SNS Bank) en werd daar geconfronteerd met allerlei ingewikkelde verhalen. 'Ik kon niet zomaar deze lijfrentepolis innen. Ik moest daar dan wel 70% belasting over betalen. Dat wil ik natuurlijk niet. Daar was wel een oplossing voor volgens de SNS Bank. Ik moest dan een nieuw product bij de bank kopen. Nou, dan doen we dat zei ik.' Zo makkelijk ging dat niet bij de SNS Bank. Van Meggelen moet een kennis- en ervaringstoets afleggen. Kosten: 250 euro. Als hij niet zou slagen voor de toets op zijn oude dag kan hij herkansen met deskundige hulp. Kosten: 750 euro. 'Ik voelde me alsof ik in Candid Camera zat. Het is mijn geld en ik kan er niet aankomen? Te gek voor woorden.'

Wat is een lijfrentepolis eigenlijk?

Dat is een product met als doel op je oude dag extra geld te hebben. Tijdens de opbouwperiode mag je de inleg ervan fiscaal aftrekken. Een lijfrenteverzekering dankt zijn naam aan het feit dat er een verzekering wordt afgesloten op een 'lijf', een leven dus. Met deze verzekering zorg je voor extra inkomen voor het moment waarop je dat het meest nodig hebt, bijvoorbeeld net na je pensioen. Of om eerder te kunnen stoppen met werken. Om dit extra inkomen te realiseren, betaal je premie aan de verzekeringsmaatschappij waarbij je de lijfrente afsluit. Na de opbouwfase, waarin je periodiek of eenmalig premie betaalt, volgt de periode van het cashen, oftewel de uitkeringsfase. Je kan er voor kiezen om een vrijkomende lijfrente in het geheel ineens uit te laten keren, maar dit is fiscaal gezien over het algemeen niet aan te raden. Je betaalt namelijk over het gehele bedrag inkomstenbelasting en loopt daarnaast een behoorlijke kans dat je te maken krijgt met de vermogensrendementsheffing.

Belastingvoordeel op jongere leeftijd

Als je een lijfrente hebt, heb je die in het verleden afgetrokken van de belasting. Als het goed is heeft de Belastingdienst meebetaald aan de pot die jij al die jaren hebt gespaard en dat vindt de Belastingdienst helemaal prima. Het maakt voor de Belastingdienst ook niet uit hoeveel je opbouwt, want als je eenmaal tot uitkering wil overgaan moet je daar een lijfrente-uitkering voor kopen. Over die lijfrente-uitkering ga je belasting betalen. Waarom sluit je zo'n polis dan eigenlijk af? Simpel! Stel je hebt een eigen bedrijf en je hebt nu een jaar dat je een goede winst draait, dan val je in de belastingschijf van 52%. Vanaf de AOW-leeftijd betaal je slechts 20% belasting. Je kan nu dus profiteren van belastingvoordeel, want je betaalt straks 32% minder belasting dan je nu hebt afgetrokken. Het gaat weleens mis zegt Jeroen Wolfsen van vergelijkingssite MoneyWise. 'Als je op latere leeftijd nog steeds een goede baan hebt en een supergoed pensioen, dan moet je misschien alsnog 52% belasting betalen. De basis is simpel: belasting aftrekken in je jonge jaren tegen een hoog tarief en uit laten keren in je oudere jaren tegen het AOW-tarief.

Afkopen betekent boete!

Stel dat je op latere leeftijd je lijfrente niet maandelijks wil laten uitkeren, dan kan je het ook afkopen. Je krijgt dan de maximale heffing van de fiscus van 52% inkomstenbelasting. Daarnaast krijg je een boete van 20%, dat heet een revisierente. Totaal betaal je dus 72% belasting over je gespaarde geld. Let op: dit is dus als je het hele bedrag in één keer wil laten uitkeren. Zo is het in het geval van Jaap van Meggelen ook gegaan. De 70% waar Van Meggelen het over geeft komt dus in de buurt van die 72%. Deze percentages zijn overigens wettelijk vastgelegd. 

Lijfrentebankspaarrekening levert het meest op

Vroeger kocht je een lijfrenteverzekering. Tegenwoordig is dat een lijfrentebankspaarrekening, want zo'n lijfrentebankspaarrekening kent lagere kosten, een hogere opbrengst en betaalt volledig terug aan je erfgenamen mocht je komen te overlijden. Bij een verzekeraar is dat niet zo, want daar kan het geld bij overlijden in de kas van de verzekeraar verdwijnen. Het voordeel van een bankspaarrekening is dat een bank failliet kan gaan, maar doordat de bank onder het depositogarantiestelsel valt ben je gedekt. Bij een verzekeraar niet. Bij een lijfrentebankspaarrekening kies je zelf hoe lang je wil dat de uitkering loopt, maar de minimale duur is vijf jaar. Jeroen Wolfsen: '99% van de mensen kiest voor een bankspaarrekening, omdat dat het meest oplevert'.

'Execution-only'

Vroeger, in de tijd van de woekerpolissen, zat er provisie op zo'n lijfrenteverzekering. Dat mag nu niet meer. Toch moet de tussenpersoon of bank ook iets aan je verdienen. 'Dat heet een distributievergoeding', legt Wolfsen uit. Als consument betaal je dan de kosten die de tussenpersoon of bank moet maken om dergelijke producten te verkopen. 'Kort nadat het provisieverbod in 2013 inging, vroegen banken en tussenpersonen tussen de 600 en 700 euro. Dat hoeft ook niet meer. Je kan tegenwoordig ook zelf een keus maken wat bij je past en welk product je nodig hebt voor jouw lijfrentepolis. Dat heet execution-only.' Wolfsen vertelt dat de wetgever heeft bepaald dat je dan zonder advies een product als een bankspaarrekening voor je lijfrente mag afsluiten.

Kennis- en ervaringstoets verplicht

Zonder advies van een deskundige een dergelijk financieel product afsluiten kan niet zonder kennis- en ervaringstoets. Dat is verplicht en tevens onderdeel van de Wet op het financieel toezicht. Als je een adviseur laat komen die een paar honderd euro kost, dan hoef je geen toets af te leggen. Het doel van zo'n toets is om consumenten bewust te maken van de risico's van het product dat ze willen afnemen. Zo kan er worden gevraagd of je bekend bent met uitkeringsproducten zoals zo'n lijfrente, of je weet dat er belasting ingehouden wordt op het uitgekeerde en of je inzicht hebt in wat jouw inkomensbehoefte is.