Ongezonde voeding: moet de overheid ingrijpen?
Je loopt door de supermarkt. Ga je blind voor wat je lekker vindt, of denk je na over wat gezond is? Hoewel de meeste mensen zeggen op te letten, blijkt ook dat 80 procent weleens iets koopt dat minder gezond blijkt dan gedacht - of voorgespiegeld op de verpakking of in de reclame. Minder dan 0,5 procent heeft er echt vertrouwen in dat producenten correct voorlichten over hoe gezond een product is. Toch worden mensen vooral zelf verantwoordelijk gehouden voor een ongezond eetpatroon. Al mag de overheid op bepaalde punten best ingrijpen, vindt een meerderheid van de ruim 30.000 ondervraagde mensen.
1 op de 5 mensen let altijd op of er gezonde producten in het boodschappenmandje belanden. Nog eens de helft doet dat ‘meestal’. De overige 30 procent let daar soms, meestal niet of zelfs nooit (2%) op. 6 procent van de ondervraagden geeft het eigen voedingspatroon een onvoldoende. Een even kleine groep gaat voor de 9 of 10. De middenmoot zit op een 7 of 8.
80 procent koop weleens per ongeluk ongezond
Opletten geeft niet de garantie dat je met gezonde boodschappen eindigt. Slechts een kwart van de ondervraagden zegt dat het bijna altijd lukt om te bepalen of iets gezond is. 16 procent vindt het soms of zelfs vaak lastig. Dat het voor veel mensen lastig is, blijkt: Bijna 80 procent van de ondervraagden overkomt het weleens dat ze iets kopen waarvan ze denken dat het gezond is, terwijl achteraf blijkt dat ontzettend tegenvalt. Bijvoorbeeld doordat er veel suiker aan toegevoegd is, zoals bij ‘gezonde’ koekjes, ontbijtgranen, zuiveldrankjes of sapjes.
Voorlichting op het etiket? Daar geloven we niet in
Wie oplet, gaat vooral uit van het eigen beoordelingsvermogen: 56 procent zegt zelf te weten wat gezond is en wat niet. 46 procent leest de kleine lettertjes op de verpakking, zoals de ingrediëntenlijst en de voedingswaarde. 1 op de 5 verdiept zich in voedingsadviezen. 6 procent zegt af te gaan op de claims die producenten op de verpakkingen en in reclames, maar nog geen 0,5 procent heeft er echt vertrouwen in dat verpakkingen en reclames correct voorlichten over hoe gezond een product is.
2/3 voor reclameverbod op ongezond eten en drinken
Bijna twee derde van de respondenten vindt dat reclame voor ongezonde voedingsmiddelen verboden moet worden. Ook wat betreft de voorlichting over gezonde voeding valt het een en ander te verbeteren: slechts 2 procent noemt de adviezen heel eenduidig. De helft van de respondenten vindt dat adviezen vaker tegenstrijdig zijn dan eenduidig. Ook worden adviezen wel betuttelend of belerend gevonden.
Waar komt het advies vandaan? 1 op de 5 zegt dat advies ze niet bereikt. De grootste groep haalt informatie uit de media: tv, radio, internet, kranten of magazines. Een derde haalt informatie van de verpakkingen van producten te halen. De adviezen van de overheid bereikt slechts 1 op de 5 respondenten.
Overheid minst verantwoordelijk voor ongezonde gewoonten
Wie is verantwoordelijk voor ongezonde voedingspatronen van mensen? Hoofdzakelijk mensen zelf, vindt 83 procent van de mensen. Op de tweede plek staat de voedingsindustrie: 76 procent dicht deze partij een hoge mate van verantwoordelijkheid toe. Fastfoodrestaurants staan op de derde plek (56%). De supermarkten en de overheid worden in mindere mate verantwoordelijk gehouden (42%).
Toch vindt een meerderheid dat de overheid zou mogen ingrijpen waar het schoolkantines betreft: 82 procent vindt dat schoolkantines geen ongezonde snacks en frisdrank moeten verkopen. Van 73 procent mag dat ook gelden voor de kantines van sportclubs.
Voedingsadvies in het basispakket
Een meerderheid van 74 procent vindt dat een diëtist vergoed hoort te worden vanuit het basispakket van de zorgverzekering. Waar ruim twee derde van de respondenten juist níet voor is, is een maatregel waarbij mensen die door hun voedingspatroon een bepaalde aandoening krijgen (bijvoorbeeld obesitas, diabetes type 2 of hart- en vaatziekten) een hogere premie moeten betalen voor hun ziektekostenverzekering.
Verdeeldheid over vettaks en suikertaks
Over het invoeren van vettaks of suikertaks zijn mensen minder eensgezind. Dit soort belastingsmaatregelen die ongezonde producten met te veel vet of suiker duurder maken, moeten mensen helpen om gezonde keuzes te maken. 46 procent is voor dergelijke heffingen, 47 procent juist niet. Slechts een kleine groep heeft geen mening.
Fabrikanten roepen de hulp in van bekende vloggers om hun merk bekendheid te geven bij jongeren. Het Voedingscentrum maakt zich zorgen omdat die vloggers ongezond voedsel eten. Kijk de uitzending van Radar over dit onderwerp terug: Kindermarketing in vlogs van bekende YouTubers.
Over dit onderzoek
De vragenlijst over (on)gezonde voeding werd ingevuld door ruim 30.000 mensen. De meesten zijn lid van het Radar Testpanel. Wil jij ook je mening laten tellen? Vul de intake-vragenlijst in en wordt gratis lid.