Prikangst, maar wil je wel een coronavaccin? Dit kun je doen om ervan af te komen

06072021prikangst.jpg

Nu de vaccinatiegraad stijgt roept dit bij sommige mensen wellicht iets op wat ze heel lang hebben kunnen onderdrukken: prikangst. Als je geen vaccin wil is dat waarschijnlijk geen probleem, maar wat als je wel voor een prik wil gaan? 

Die vraag stelden we aan klinisch psycholoog en vice-voorzitter van de Vereniging EMDR Nederland, dr. Suzy Matthijssen. Zij vertelt wat je het best kunt doen als je van jouw prikangst af wil komen en waar je eventueel hulp kunt zoeken.

Behandelingen voor prikangst

Voor prikangst zijn twee behandelingen mogelijk. De eerste is exposure-therapie. 'Bij exposure wordt iemand langzaamaan of meteen volledig blootgesteld aan datgene waar iemand bang voor is', vertelt Matthijssen. 

'Zo raakt iemand er steeds meer aan gewend en merkt iemand dat datgene waar iemand bang voor is (doodgaan, controle verliezen) niet plaatsvindt. Men kan het in stapjes doen en bijvoorbeeld eerst kijken hoe een naald er precies uitziet, of deze kan breken en ontdekken wat er precies gebeurt tijdens een vaccinatie. Hierin is het wel belangrijk om te ontdekken waarvoor iemand precies bang is. Dan is het een kwestie van kijken en leren dat er niets gebeurt als die prik jouw lijf in gaat.' 

Exposure-therapie tegen prikangst

'Dit gaat natuurlijk een stuk makkelijker als je vaker geprikt wordt, maar voor een hoop mensen geldt dat niet. Als je niet zo vaak geprikt hoeft te worden is het makkelijk om dit uit de weg te gaan. Je doorstaat het even op het moment dat het wel moet, kijkt misschien weg – iets wat ik niet aanraad – en dan ga je weer verder. Maar deze angst is relatief snel en simpel te behandelen.' 

Flauwvallen tijdens prikken

Maar wat als je bij die angst ook (het gevoel hebt dat je) flauwvalt? Dan kan exposure-therapie alsnog helpen, mits je een extra element toevoegt volgens Matthijssen. 'Het is dan belangrijk om spierspanning aan de therapie toe te voegen. Zo stijgt de bloeddruk en dat zorgt ervoor dat je niet flauwvalt. Dit gebeurt eigenlijk niet bij een andere fobie-behandeling, maar kan bij prikfobie wel goed helpen.' 

EMDR-therapie voor prikangst

Een andere manier om van een prikangst af te komen is door middel van EMDR-therapie. 'Deze vorm van therapie wordt meestal gebruikt om PTSS te behandelen, maar we weten dat de behandeling ook heel goed werkt om plaatjes van gebeurtenissen die zich nog niet hebben voorgedaan minder beladen te maken. Als je bang bent voor zo'n prik dan hou je jezelf het grootste rampscenario voor. Met EMDR maak je dit minder beladen', zegt Matthijssen. Als de ramp geen spanning meer oproept kun je je voorstellen dat je ook niet meer bang bent voor de prik.

Meer weten over EMDR en hoe je een goede therapeut vindt?

Kalmeringspilletje voor prikangst

Een laatste oplossing is volgens Matthijssen om een kalmeringspilletje te nemen. 'Hiermee demp je alles een beetje en kun je de angst op die manier onderdrukken. Maar dat lost eigenlijk niets op, want dan blijft het wel bestaan. Daarnaast geef je jezelf dan ook het idee dat je het kan omdat je zo'n pilletje hebt genomen.' 

Hoe doe je zelf iets aan prikangst?

En wat dan als je prikangst hebt, maar je vaccinatie al over een aantal dagen gepland staat? Daar heeft Matthijssen een aantal tips voor. 'Na één keer EMDR-therapie ben je wel van je prikangst af, dus je zou kunnen kijken of er een EMDR-therapeut op korte termijn beschikbaar is om je te helpen. Zorg er dan wel voor dat je een therapeut met een geaccrediteerde opleiding heeft gehad bij de Vereniging EMDR Nederland.' 

Zelf aan de slag met exposure-therapie

'Met exposure-therapie kun je zelf al een begin maken. Je kunt bijvoorbeeld beginnen door op internet filmpjes op te zoeken van hoe een vaccinatie gaat en wat het inhoudt, maar ook door foto's op te zoeken van hoe naalden eruit zien, afhankelijk van waar je precies bang voor bent. Daarnaast kun je misschien langs een verpleeghuis of de trombosedienst om te vragen of iemand je naalden kan laten zien en wellicht een naald tegen je arm wil zetten', zegt Matthijssen. 'Maar vaak durven mensen die stappen niet te nemen.  Als dat zo is, kunnen ze een therapeut zoeken die opgeleid is in cognitieve gedragstherapie. Dan kun je samen met je therapeut uitzoeken waar je exact bang voor bent en daar exposure op doen.'

Behandeling kan snel en simpel

'Maar als je een hele grote angst hebt is de kans natuurlijk groot dat je nog geen afspraak hebt durven maken. Dan zou ik echt willen zeggen: laat je behandelen. Het is heel goed, snel en makkelijk te doen en dat zou ik iedereen willen aanraden.'