Wat is vervuilender: één verre reis of twee korte vluchten binnen Europa?
Als je een verre reis maakt, beginnen mensen vaak over de milieu-impact van de vlucht. Maar zijn korte vluchten echt veel beter? Het opstijgen zorgt toch voor de meeste CO2-uitstoot? Oftewel: weegt één lange vlucht per definitie zwaarder op het milieu dan twee korte vluchten binnen Europa? Radar legt de vraag voor aan het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR).
Maar eerst: In dit artikel hebben we het over CO2-uitstoot. Andere milieu-impact zoals geluid laten we buiten beschouwing, omdat geluid minder varieert met afstand en meer met toestelgrootte.
Lange vluchten lijken efficiënter
Bram Peerlings, onderzoeker luchtvaartverduurzaming bij het NLR, legt uit dat je onderscheid kunt maken tussen relatieve uitstoot en absolute uitstoot.
De relatieve uitstoot is een maat voor efficiëntie. Je kijkt hierbij naar de CO2-uitstoot per passagier per kilometer. Peerlings vertelt: “Hoe korter de vlucht, hoe groter het aandeel ervan bestaat uit de start en de klim, waar het brandstofverbruik hoger is. Dat weegt dan best wel zwaar op het gemiddelde van de vlucht.”
Lange vluchten kunnen het hoge brandstofverbruik van de start over veel meer kilometers verdelen, waardoor het minder zwaar drukt op het gemiddelde van de vlucht. “Als je kijkt naar relatieve uitstoot, zijn langere vluchten van zo’n 3000 kilometer twee tot drie keer efficiënter dan extreem korte vluchten van 200 of 300 kilometer”, vertelt Peerlings dan ook.
Hele lange vluchten juist wat minder efficiënt
De efficiëntie neemt bij heel lange vluchten overigens weer wat af. "Als je heel erg lang vliegt, moet je de laatste kilo brandstof ook heel erg lang vervoeren en dat kost ook weer extra brandstof. Tussen middellange en heel lange vluchten – van 10 uur of meer – zit dus een efficiëntieverschil.”
80% van de uitstoot door lange vluchten
Toch is de relatieve uitstoot volgens Peerlings niet waar je naar moet kijken. Het is beter om te kijken naar de absolute uitstoot, oftewel de totale uitstoot per passagier over de hele vlucht. Dat is immers wat telt voor het klimaat. En dan wordt het beeld ineens heel anders.
Peerlings berekende de CO2-uitstoot voor alle vluchten die vanaf Schiphol vertrokken in 2019. En hoewel het een onderzoek van een paar jaar geleden is, staan de conclusies nog wel. Die luiden als volgt: Zo’n 75 procent van de vluchten vindt plaats op routes tot 2.000 kilometer. Samen zorgen die korte vluchten voor bijna 20 procent van de CO2-uitstoot.
Dat betekent dus ook dat de 25 procent langste vluchten (verder dan 2.000 kilometer) verantwoordelijk zijn voor 80 procent van de CO2-uitstoot. “De verre vluchten zijn in aantallen minder groot, maar zijn dus wel verantwoordelijk voor het merendeel van de CO2-uitstoot.”
75 keer langer vliegen
Om dit te verduidelijken vergelijken we de kortste vlucht vanaf Amsterdam (naar Brussel) met een van de langste vluchten (naar Buenos Aires). De vlucht naar Brussel is ongeveer 150 kilometer en de vlucht naar Buenos Aires ongeveer 11.500 kilometer. Dat is meer dan 75 keer zo lang. “Een lange vlucht kan dan wel twee tot drie keer efficiënter zijn, maar als de vlucht zó veel langer is, weegt dan niet tegen elkaar op”, aldus Peerlings.
Klimaateffect komt ook door vliegtuigstrepen
Hoewel CO2-uitstoot de bekendste klimaatimpact van vliegtuigen is, kunnen ook de vliegtuigstrepen die je soms in de lucht ziet, een rol spelen.
Deze strepen komen wat vaker voor bij lange vluchten en hebben een opwarmend klimaat-effect. Peerlings legt uit dat ze werken als een soort dekentje. “Onder bepaalde atmosferische condities blijven deze strepen langer hangen of waaieren ze uit tot een wolk. En hoe langer ze blijven hangen en hoe groter ze zijn, hoe groter het klimaat-effect.”
Strenge regels binnen Europa
Wat betreft uitstoot gelden er voor Europese vluchten bovendien andere regels dan voor intercontinentale vluchten. Vluchten binnen Europa vallen namelijk binnen het EU Emission Trading System: een handelssysteem in Europa voor CO2-uitstoot van bedrijven.
In dit systeem moeten bedrijven emissierechten kopen en voor elke 1.000 kilogram CO2-uitstoot moeten ze één emissierecht inleveren. Er is maar een beperkt aantal rechten om uit te mogen stoten en als jouw emissierechten op zijn, mag je niet meer uitstoten. “Extra bomen planten als compensatie geeft je bijvoorbeeld geen extra rechten”, vertelt Peerlings.“De opbrengsten van dat handelssysteem worden onder andere gebruikt om klimaatverandering tegen te gaan.”
“Vluchten buiten Europa vallen echter onder een ander systeem. Daarin betaalt de luchtvaartsector maar voor een beperkt deel van de totale CO2-uitstoot”, vertelt hij verder. Dat laat dus een groter deel van de CO2-uitstoot ongemoeid.
Binnen Europa op reis? Overweeg alternatief vervoer
Dit artikel is overigens geen vrijbrief om onbeperkt vluchten te boeken binnen Europa. Met de auto op reis is nog steeds een stuk minder vervuilend en de trein is qua duurzaamheid onverslaanbaar. Wil je zo min mogelijk geld uitgeven aan je treinticket? Radar zet in dit artikel wat tips op een rij: