Wisselend inkomen? Denk bij je belastingaangifte aan ‘middeling’ - nu het nog kan

Bijna niemand kent de regeling en vanaf 2023 wordt hij afgeschaft. Experts vinden dat onbegrijpelijk, want een afwijkend inkomen kan iedereen overkomen.

Zo werkt de belastingteruggaaf

Hoe werkt het? Als je bijvoorbeeld een vast contract hebt en door een bezuiniging je baan verliest, dan krijg je een ontslagvergoeding. Stel dat je normaal gesproken 30.000 euro per jaar verdient en in het jaar van je ontslagvergoeding 60.000 euro. Dan kom je op een inkomen van 120.000 euro over drie jaar. 

In het jaar van je ontslag zou je in dit geval veel meer belasting betalen dan gewoonlijk. Maar met de middelingsregeling mag je achteraf het gemiddelde nemen van de drie jaarinkomens: de belasting wordt dan driemaal berekend alsof je 40.000 euro per jaar hebt verdiend. Het totale belastingbedrag is dan lager, en je krijgt geld terug.

Middeling kan je ‘serieuze bedragen’ opleveren

‘Het kan om serieuze bedragen gaan’, zegt Gerard Staats, universitair docent belastingrecht aan Tilburg University. Maar je moet het wel actief zelf invullen, want de Belastingdienst wijst je er niet op. ‘Uit onderzoek in 2018 blijkt dat maar 15 procent van de mensen die in aanmerking komen voor deze regeling hem gebruiken en benutten. Ja, en dat betekent dat 85 procent van de mensen eigenlijk gewoon onwetend zijn. Ze laten daarmee natuurlijk behoorlijk wat belastinggeld liggen.’

Redenen om de regeling af te schaffen

Het onderzoek waarnaar Staats verwijst is gedaan in opdracht van het Ministerie van Financiën, en moest bepalen of de regeling ‘doeltreffend en doelmatig’ is. Een van de conclusies: slechts een fractie van de mensen die aan de voorwaarden voldoen, maakt er gebruik van, dus de regeling schiet tekort en afschaffing is mogelijk geoorloofd. Dit zou naar schatting 178 miljoen euro besparen.

Jacco Heij van de Bond voor Belastingbetalers vindt dat de bal nu onterecht bij de burger wordt gelegd. ‘Gewone burgers doen hun belastingaangifte elk jaar, die vullen in wat ze in moeten invullen. Maar het gebruik van de middelingsregeling is iets extra's wat je zelf moet bedenken en aanvragen. Dat is voor een fiscalist misschien een gesneden koek, maar voor heel veel burgers absoluut niet.’

Staats vindt afschaffen om deze reden ook onlogisch. Als een regeling niet bekend is moet die volgens hem simpelweg meer onder de aandacht gebracht worden.

Afschaffen of aanpassen voor lagere inkomens?

Een andere reden voor afschaffing volgens het onderzoek is dat een kleinere groep dan voorheen gebruik kan maken van middeling - vooral de hogere inkomens. Hier kan Staats zich in vinden, maar hij pleit om die reden voor een aanpassing en niet een afschaffing. Schommelende inkomens raken iedereen en een verdeling over meerdere jaren is hiervoor een eerlijke oplossing, of je nu veel of weinig verdient. Als mensen over drie jaar evenveel verdienen, moeten ze evenveel belasting betalen. ‘Naar mijn mening is dat rechtvaardig’, zegt de fiscalist.

Juist na corona is middeling interessant voor veel mensen

De timing van de afschaffing is bovendien opmerkelijk, vindt Jacco Heij van de Bond voor Belastingbetalers. ‘We hebben nu de coronaperiode gehad, die loopt hopelijk op z'n eind. Veel mensen hebben hierdoor afgelopen jaren lagere inkomsten gehad omdat ze in een sector werkten die die zwaar getroffen is door de maatregelen, of omdat ze zelfstandig ondernemer waren. En juist voor die mensen is middelen nu heel interessant.’

Leuker kunnen ze het niet maken, wel makkelijker

Verder wordt complexiteit genoemd als reden voor afschaffing. Middeling wordt bijvoorbeeld handmatig doorgevoerd bij de Belastingdienst. ‘Door het afschaffen van de regeling maak je het makkelijker, want dan is hij er gewoon niet meer. Maar dat lijkt mij niet de oplossing. Het lijkt me eerder de oplossing dat de Belastingdienst het interne proces verbetert, waardoor je het ook makkelijker kunt verwerken.’

De aangifte en regelingen automatisch doorlopen kan wel; dat laat de tool van de Bond voor Belastingbetalers zien. De bond biedt de Aangiftecheck al een paar jaar aan en heeft in die tijd bij een op de vier gebruikers een mogelijke besparing geconstateerd die mensen zelf over het hoofd hadden gezien. Sinds dit jaar zit er ook een optie bij om te checken of middeling iets oplevert. Hiervoor moeten drie aangiftes worden geüpload, waardoor het maken van de tool enige tijd kostte.

Praktisch: hoe ga je te werk?

Je kunt middeling toepassen over afgeronde aangiftes van maximaal drie jaar oud, dus kunnen veel mensen dit jaar voor het laatst teruggaan tot 2017. De definitieve aangifte komt vaak pas laat, vandaar dat je nog redelijk ver terug kunt. Omdat de afschaffing vanaf 2023 ingaat, kun je middeling uiterlijk toepassen over het tijdvak 2022-2023-2024. Zet je jaarinkomens dus eens op een rij en kijk waar de grootste verschillen zitten - of waar je die verwacht. De kans op middeling is daar het grootst.

Naast de Aangiftecheck-tool van de Bond voor Belastinbetalers zijn er online nog wat tools te vinden waarmee je snel kunt checken of er iets mogelijk is. Zo is er bijvoorbeeld ook deze invultool van BerekenHet.nl, en de rekentool van Belastinghelden.nl.

Minstens een teruggaaf van 545 euro

Om te mogen middelen is er wel een drempel: het verschil in de te betalen belasting moet namelijk meer dan 545 euro zijn. Dat bedrag moet je dus aftrekken van je eventuele teruggaaf door middeling. Bereik je dus door middeling een belastingbesparing van 2000 euro, dan krijg je uiteindelijk 2000 - 545 = 1455 euro terug van de fiscus.