Cranberrydrink met 1% cranberry: 'Belazerderij!' Maar mág het?
Als een ingrediënt op de verpakking van een voedingsmiddel vermeld staat, dan zal er toch wel een minimale hoeveelheid voor zijn? Guacamole, oftewel avocadospread, mag toch niet maar 0,02 procent avocado bevatten? Twee derde van ruim 400 respondenten denkt (of hoopt) dat er een wettelijke minimumhoeveelheid bestaat. Maar dat klopt niet.
Denk bijvoorbeeld aan de naam 'aardbeienyoghurt', of guacamole met een plaatje van verse avocado's. Welk percentage van de yoghurt of guacamole moet dan aardbei respectievelijk avocado zijn? 'Er is geen wettelijk minimum', antwoordt 35 procent, en dat klopt. Althans, het klopt volgens de wet. Want netjes is zulke misleidende informatie niet.
Paddenstoelensoep met 0,02% paddenstoel...
Polldeelnemers dragen diverse voorbeelden aan van producten met een wel heel laag percentage van het ingrediënt dat volgens de naam juist belangrijk is: 'Weleens cranberrydrink gekocht waarin 1 procent cranberrysap zat. Ik noem dat belazerderij'. Of: 'Wilde paddestoelensoep met 0,02 procent wilde paddenstoel…' 'Alle producten met truffel in de supermarkt', voegt een ander toe. En wat te denken van de fruitbiscuits van de Albert Heijn met bosvruchtensmaak die, zo leest een polldeelnemer op de ingrediëntenlijst, vooral appel bevat, 0,04 procent framboos en 0,01 procent braam.
Wet Voedselinformatie
Zijn er dan helemaal geen regels? Jawel, regels hierover staan vastgelegd in de wet Voedselinformatie. Als een ingrediënt in de benaming of afbeelding van een product zit, dan moet het percentage worden aangegeven in de ingrediëntenlijst, zo valt te lezen op de site van het Voedingscentrum. Ze voegen daar voor de zekerheid aan toe dat dit niet geldt voor het percentage Koninginnen in Koninginnensoep, of de hoeveelheid ham (of bedoelen ze burgers?) in een hamburger.
Maar er is een ding waar de wet niet in voorziet, zo lezen we ook op de website van het Voedingscentrum: 'Het is niet vastgelegd in de wet wat de minimale hoeveelheid van een ingrediënt dan moet zijn.' Het moet er dus wel in zitten, maar het kan zo weinig zijn als een schilfertje. En zo kan het gebeuren dat je dit soort voorbeelden aantreft in de supermarkt:
'Ik kijk naar de ingrediëntenlijst', zegt een polldeelnemer. 'En als ik aardbeiensap wil kopen en het eerste ingrediënt is appel, dan koop ik het niet. Vind ik misleiding.' Het is inderdaad een goed idee om de kleine lettertjes van de ingrediëntenlijst erop na te lezen, om te zien wat je daadwerkelijk koopt en eet of drinkt.
Het moet eigenlijk appelsap met een vleugje cranberry heten
Voor de ingrediëntenlijst geldt namelijk dat deze in aflopende volgorde staat: wat het eerst genoemd wordt, daarvan zit het meeste erin. Dat zou eigenlijk ook voor de naam of omschrijving van een product moeten gelden, zegt een polldeelnemer, die een voorbeeld geeft: 'Dubbelfriss framboos en cranberry. Blijkt minder dan 1 procent cranberry en ook minder dan 1 procent framboos in te zitten. Maar wel 10 procent appel en aroniabes. Het moet dus eigenlijk appelsap heten met een vleugje cranberry en framboos! Het hoofdbestandeel moet eerst genoemd worden.'
Als er helemaal geen cranberry in zit, zou de appel wel moeten worden vermeld, zo schrijft het Voedingscentrum: 'Als in het product een ander ingrediënt zit dan de consument zou verwachten, dan moet dit in de buurt van de naam van het product staan. Een voorbeeld is stracciatellayoghurt waarin geen echte chocoladestukjes verwerkt zijn, maar cacaofantasie.' Een voorbeeld dat wij zelf in de supermarkt troffen is framboos-granaatappeldrink geheel zonder deze twee ingrediënten. Dat mag dus niet:
Om toch de indruk te wekken dat iets erin zit, terwijl dat niet zo is, wordt vaak het woordje 'smaak' toegevoegd op het etiket. Daaruit zou de consument moeten kunnen opmaken dat het dus om bijvoorbeeld een aroma gaat. En dat kan zomaar een synthetische stof zijn, laat woordvoerder Frank Lindner van foodwatch weten. Foodwatch strijdt al lange tijd tegen misleiding in de supermarkt. De overheid stelt zich daarin te afwachtend op: 'Wij zien het liefst absolute transparantie, consumenten hebben het recht om te weten wat ze eten en drinken', vindt Lindner. 'Het staat producenten nu nog veel te vrij om de grens op te zoeken waar marketing ophoudt en misleiding begint.'
Misleidend etiket? Meld het!
Zie jij een voorbeeld van een ingrediënt waarmee een product in naam of beeld wordt aangeprezen, maar wat er nauwelijks of helemaal niet inzit? Wij ontvangen je foto's natuurlijk altijd graag, maar je kunt ook terecht bij het Meldpunt Misleiding van foodwatch.
Bekijk ook de uitzendingen van Radar over misleiding in de supermarkt:
Hier en daar valt ook een klein succesje te vieren: wanneer producenten van vanillevla hun verpakking of product aanpasten, en toen Albert Heijn de avocao-arme guacamole uit de schappen haalde.
Meer over deze poll over de minimale hoeveelheid van ingrediënten
De vraag wat de minimale hoeveelheid van een op de verpakking aangeprijsd ingrediënt is, werd tussen 30 maart en 29 april beantwoord door 438 mensen. Wil jij ook deelnemen aan de onderzoeken van het Radar Testpanel? Meld je (gratis) aan als panellid, dan sturen wij je voortaan de uitnodigingen voor onze vragenlijsten.