Fraudeurs hebben vrij spel op illegale cryptobeurzen door gebrek aan toezicht van DNB
Stephan raakt zijn hele vermogen kwijt aan gewiekste fraudeurs. Ze maken hem 600.000 euro afhandig via Coinbase, een cryptobeurs die illegaal in Nederland opereert. Dat kan daar makkelijk, want er is nauwelijks toezicht op buitenlandse cryptoplatforms. Coinbase krijgt nota bene een officiële registratie van toezichthouder DNB, na hun illegale praktijken. Hoe kan dat?
Stephan investeert zijn geld via het beleggingsbedrijf Coinsdesk.org. Althans, dat denkt hij. Zijn ‘adviseur’ daar helpt hem om zijn spaargeld via een account van Coinbase over te zetten in bitcoin. Vanuit daar wordt het doorgestort naar Coinsdesk. Over een periode van meer dan een jaar doet Stephan stortingen en hij ziet zijn investeringen groeien als hij inlogt op zijn account op Coinsdesk. Ondertussen bouwt hij een goede band op met zijn financieel adviseur. En dan gebeurt er iets in geks met Stephans vermogen dit voorjaar.
Verdacht van witwassen
Als Stephan een klein bedrag van zijn crypto-beleggingen wil opnemen, blijken er problemen te zijn. Hij krijgt mails van de Amerikaanse autoriteiten, die hem vertellen dat hij wordt verdacht van witwassen en het ondersteunen van terroristische activiteiten. Hij moet meer dan 80 procent van zijn vermogen inleggen om te zorgen dat hij toegang tot zijn rekeningen houdt. En dat is essentieel, want die heeft hij nodig voor zijn dagelijkse bedrijf.
Tienduizenden euro’s boete
Hij krijgt contact met een vrouw die zich Nancy Foltz noemt. Zij zal ervoor zorgen dat alles in orde komt. Keer op keer laat ze Stephan daarvoor overboekingen doen; in drie weken maakt hij meer dan vier ton over. Omdat hij zogenaamd te laat is met betalen, krijgt hij ook nog boetes van tienduizenden euro’s opgelegd.
Als Stephan argwaan krijgt over Nancy’s geloofwaardigheid schiet ze in de slachtofferrol en bijt ze hard van zich af. Ze verwijst naar haar licentie. Nancy Foltz is inderdaad vindbaar in een Amerikaans register met beleggers. Maar de vrouw die Stephan geld liet overmaken, misbruikte haar naam. De foto die de oplichters gebruiken van de 'Nancy' is ook de echte Nancy niet. Ze misbruiken de profielfoto van een eerder slachtoffer. En dat is niet het enige.
Alle anderen met wie Stephan contact had gebruikten ook nepnamen. Het ‘bedrijf’ Coinsdesk is niet gevestigd op het opgegeven adres en heeft geen handelsnummer. De website stond vol gebakken lucht. Alles was een scam.
Zo nemen cryptofraudeurs jou te grazen
Dat oplichters zo te werk gaan, is volgens advocaat Marius Hupkes een bekend verschijnsel. Hij heeft zich gespecialiseerd in cryptofraude. Wat Stephan is overkomen, ziet Hupkes keer op keer terugkomen bij gedupeerden. Er wordt gewerkt volgens een draaiboek.
In fase 1 wordt het vertrouwen gewonnen. Het gaat goed met de investering en het contact met de financieel adviseur verloopt fijn. In de eerste fase wordt er bijgestort. In fase 2 is er paniek! De investeringen verliezen hun waarde, of het geld zit vast. Bijvoorbeeld doordat je zogenaamd wordt beschuldigd van witwassen. Fase 3 bestaat uit bijstorten of een zogenaamde boete opleggen. En fase 4 is de laatste zet. Dan meldt zich iemand die beweert dat hij hulp komt bieden of met een laatste betaling het geld kan vrijgeven. In werkelijkheid is die fase bedoeld om de laatste euro bij het slachtoffer weg te schrapen.
Fraudeurs blijven in duister gehuld
Waar de bitcoins die Stephan via Coinbase verhandelde naartoe zijn gegaan, weet hij niet. Hij dacht het over te maken naar zijn eigen wallet (digitale portemonnee), maar het geld verdween binnen enkele weken. Waarschijnlijk zal nooit duidelijk worden wie er rijker van geworden is. De politie heeft laten weten dat ze niet verder gaan met onderzoek.
Illegale cryptobeurzen mogen Nederlandse klanten niet bedienen
Toch is er voor hem nog een houvast. De betalingen verliepen namelijk via cryptobeurs Coinbase, die tijdens de fraude nog geen registratie had in Nederland. Oftewel: ze waren een illegale partij die geen Nederlandse klanten mocht bedienen.
In het cryptoregister op de website van toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) is na te zoeken welke cryptobeurzen onder toezicht staan van De Nederlandsche Bank. Een registratie van DNB houdt in dat ze witwassen moeten tegengaan. Verdachte transacties moeten bijvoorbeeld worden gemeld, net als een bank die plicht heeft. (Dit geldt niet voor aanbieders van ‘cfd’s’, contracts for difference, waarmee je kunt speculeren in bitcoin. Als zulke aanbieders een vergunning hebben van een toezichthouder in Europa, dan mogen ze ook Nederlandse klanten bedienen.)
DNB wil in de studio van Radar niet aanschuiven, maar laat weten dat er eigenlijk geen toezicht is op crypto, behalve een stukje witwastoezicht. Maar volgens de toezichthouder zit er niets in het toezicht dat iets zegt over: zit de cryptomarkt wel goed in elkaar? Is de klant beschermd als er iets misgaat?
‘Illegale buitenlandse spelers moeten aangepakt’
Simon Lelieveldt is deskundige op het gebied van financieel en technisch toezicht. Hij maakt gehakt van die opstelling. ‘Je hebt een groep die met een keurig rijbewijs de markt opgaan en een groep die zonder rijbewijs de markt verzieken. Die laatste laat je lopen en die Nederlandse chauffeurs die ga je de hele aanhouden voor controles.’ Dat moet juist andersom, vindt Lelieveldt. ‘Waar is dat toezicht het meest effectief? Dat is bij de illegale buitenlanders.’
Ook ziet hij een rol voor een andere partij. ‘AFM gaat over oneerlijke handelspraktijken. Ze spelen eigenlijk net als DNB verstoppertje. AFM zegt: het is niet onze taak. Het is van alle twee wel hun taak.’
Wat kun je doen als je bent opgelicht via crypto?
Als jou hetzelfde is overkomen als Stephan, dan kun je naar de rechter stappen, zegt Lelieveldt. ‘De oplossing zou zijn geweest dat DNB zijn werk had gedaan. Maar als zij dat niet doen, heb je gelukkig ook nog de rechter. En iedereen die slachtoffer is kan naar de rechter om daar verhaal te halen.’
Ook jij kunt opgelicht worden
Dat je ten prooi valt aan dit soort fraudeurs kan iedereen overkomen, legt consumentenpsycholoog Patrick Wessels uit. ‘Het grootste doel van zo'n oplichter is om vrienden met het slachtoffer te worden, dan krijg je langzaamaan voor elkaar dat diegene jou gaat vertrouwen. Dus binnen dat spectrum wil je als oplichter zijnde eigenlijk zoveel mogelijk opschuiven.’
Door erna paniek te veroorzaken en mensen te overstelpen met bedragen en dingen die snel moeten gebeuren, zorgt ervoor dat mensen niet meer in staat zijn om voor lange termijn keuzes te maken. Wessels zegt: ‘Het feit dat je die verliezen goed wil maken door meer risico te nemen, dat is niet iets wat deze persoon stom maakt of onhandig maakt. Dat is hoe het brein werkt en dat geldt voor iedereen.’
Binance een boete, Coinbase een registratie
Coinbase heeft sinds kort een registratie. Partijen als Bitvavo en Nederlandse cryptobeurzen als BTC Direct en Litebit hadden die al. Maar Crypto.com, Binance en Kraken nog niet. Sterker nog, Binance kreeg deze zomer een boete van drie miljoen euro. ‘Zo'n boete klinkt mooi, maar Binance opereert nog steeds zonder registratie en is dus nog steeds illegaal en meldt geen ongebruikelijke transacties. En bij Coinbase begrijp ik echt niet waarom ze die registratie krijgen zonder vergelijkbare boete. Want ook zij hebben jarenlang de wet overtreden en niet meegedaan aan melden ongebruikelijke transacties.’
Waar je zelf op moet letten voor je cryptoportefeuille
Wat als je nu je geld in crypto hebt gestoken via een partij die geen registratie heeft? Lelieveldt: ‘Check of een partij in het register staat. Als dat niet het geval is, is het een partij die zich niet aan de Nederlandse wet wil houden en moet je maar afwachten of je geld en coins veilig zijn. Je loopt al een groot risico bij virtuele valuta, maar bij zo'n illegale aanbieder neem je echt dubbelop risico. Belangrijk is dat je je van dat risico bewust bent. En dat een partij iDeal gebruikt of elders een registratie/vergunning heeft doet er niet toe. Dat ziet er geloofwaardig uit maar telt niet mee. Check het register bij DNB als enige bron van partijen die op de markt mogen handelen.’
