Onderzoek Radar: Ballerine-spiraal kan stuk gaan bij verwijderen, zorgen over vruchtbaarheid

De Ballerine-spiraal is een ronde anticonceptiespiraal die bestaat uit meerdere koperen balletjes. Die balletjes kunnen vast komen te zitten in de baarmoeder, en daarvan kunnen koperresten achterblijven. 

Zes vrouwen die zo’n complicatie hebben meegemaakt, meldden zich bij Radar. Zij wilden de spiraal laten verwijderen, maar die bleek vast te zitten. In sommige gevallen is de spiraal gebroken en zijn de ronde balletjes losgeraakt. Bij twee van de vrouwen zijn er restjes koper achtergebleven in de baarmoeder, die niet meer weggehaald konden worden. 

Ziekenhuizen herkennen de problemen

Bij nog eens vier andere vrouwen zijn mogelijk ook koperresten achtergebleven, blijkt uit een rondgang van Radar bij acht ziekenhuizen. De ziekenhuizen herkennen bovendien de problemen bij het verwijderen van de Ballerine, zoals inbedding of het kapotgaan van de spiraal. 

56 meldingen van complicaties

Problemen rondom verwijderen en inbedding van de Ballerine-spiraal zijn in totaal 56 keer gemeld bij het Meldpunt en Expertisecentrum Bijwerkingen Implantaten (MEBI), onderdeel van het RIVM. Dit getal is geen volledig beeld, want melding doen bij het MEBI is niet verplicht en gebeurt op vrijwillige basis. Opvallend is wel: meer dan de helft van alle meldingen over gezondheidsklachten en bijwerkingen bij koperspiraaltjes die bij het MEBI zijn gedaan, gaat over de Ballerine.

Mogelijke gevolgen voor vruchtbaarheid

De vrouwen die het probleem aankaartten bij Radar, maken zich zorgen over hun vruchtbaarheid. Gynaecologen delen die zorgen. Zij weten niet wat de gevolgen zijn voor de vruchtbaarheid als er resten koper achterblijven in de baarmoeder. 

Carla van der Wijden, voorzitter van de anticonceptiewerkgroep van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie, zegt over de gevolgen: ‘De fabrikant heeft niet goed onderzoek gedaan, en zeker niet de Ballerine in stukjes geknipt en gekeken wat er ging gebeuren. Dus we weten het gewoon niet.’

Ook gynaecoloog Liselotte Robbe ziet deze complicaties in haar praktijk, zij maakt zich hier ernstige zorgen over. In haar praktijk Karmenta heeft ze drie keer een Ballerine operatief moeten verwijderen in één jaar. Dat is ‘relatief veel’, zegt ze. Bovendien kan zo’n operatie gevolgen hebben voor de vruchtbaarheid.

Robbe legt uit waarom:

als de balletjes op verschillende plekken vastzitten in de baarmoederwand, dan moeten deze plekken worden opengeknipt. Dat zorgt voor littekens, ook wel verkleving genoemd. ‘Op de plekken waar de baarmoeder “aan elkaar geplakt zit”, om het zo maar te zeggen, kan geen innesteling plaatsvinden. Dus dan is het moeilijker om zwanger te worden.’ 

Robbe waarschuwt huisartsen om bij het verwijderen van de Ballerine ‘niet te hard te trekken of tot het uiterste te gaan of meerdere pogingen te doen’. Als de spiraal vast blijkt te zitten, moet de huisarts doorverwijzen naar de gynaecoloog.

Nieuwe cijfers over zwangerschappen

De signalen over verwijderproblemen bereikten Radar naar aanleiding van de uitzending van 17 maart, waaruit bleek dat er zeker 115 zwangerschappen zijn voorgekomen bij mensen met een Ballerine-spiraal in Nederland.  Sinds de uitzending zijn er bij het MEBI 13 nieuwe meldingen binnengekomen van zwangerschappen met de Ballerine. In totaal zijn daarmee nu 128 zwangerschappen bekend.

Fabrikant dreigt met juridische stappen

Radar heeft de fabrikant van de Ballerine-spiraal, Ocon Healthcare, meerdere vragen gesteld, maar heeft op geen enkele vraag antwoord gekregen. Ocon Healthcare zegt alleen dat inbedding en stukgaan zeldzame incidenten zijn die bij alle spiraaltjes kunnen voorkomen. De fabrikant dreigt met juridische stappen. 

De volledige reactie van de fabrikant en de Inspectie Gezondheidszorg & Jeugd (IGJ) - en de vragen die Radar heeft gesteld - zijn hier te lezen