Overtuigend 'ja' voor staatsbank

Aan de overgrote meerderheid die vóór een staatsbank is, vroegen we welke functies deze bank dan zou moeten vervullen. Dat het een nutsfunctie moet zijn, daarover is men het eens: 96 procent vindt dat een staatsbank het maatschappelijk belang boven het maken van winst moet stellen, en zich vooral moet richten op simpele financiële producten.

Geen risico's, wel leningen

Risicovolle activiteiten, zoals het handelen op kapitaalmarkten, in valuta's, aandelen en obligaties moet een staatsbank vooral niet ondernemen. Dat vindt 88 procent van de respondenten die voor een staatsbank zijn. Leningen verstrekken, dat moet volgens 86 procent wél kunnen. Het gaat dan om hypotheken en leningen voor zelfstandigen en het midden- en kleinbedrijf, dus niet om grote investeringsprojecten.

Iets minder eensgezind zijn mensen over de vraag of al het spaargeld bij een staatsbank gegarandeerd zou moeten zijn. Dit betekent dat de staat je geld terugbetaalt wanneer een bank omvalt. 70 procent daar vóór. Een klein kwart van de respondenten vindt dat het tot een bepaalde limiet moet gebeuren. Volgens 6 procent moeten voor een staatsbank geen andere regels gelden dan voor een 'gewone' bank.

60 procent ziet liever niet dat iedereen verplicht is om een rekening bij een eventuele staatsbank te hebben. Hiertegenover staat 30 procent die een verplicht bankaccount wel ziet zitten.

Verdeeld over politieke invloed

Wat betreft de invloed die de overheid op het beleid van een staatsbank moet hebben, zijn de meningen verdeeld. 48 procent vindt dat een staatsbank onder direct bestuur van de politiek mag staan. 46 procent heeft liever een staatsbank met een eigen bestuur, waarbij de politiek meer op afstand staat. Ook over de vraag of een staatsbank winst mag maken is verdeeldheid: 50 procent vindt van wel, 43 procent van niet.

Of het SNS is die de rol van een eventuele staatsbank op zich neemt, of een andere bank, dat maakt een meerderheid (63%) van de mensen die voor een staatsbank zijn niet uit. 28 procent ziet wél graag dat SNS, nu al in staatshanden, deze rol vervult.

Politieke grillen

11 procent van de respondenten heeft géén behoefte aan een staatsbank. De meesten (69%) geven als reden dat een bank niet moet worden overgeleverd aan de grillen van de politiek, omdat het beleid dan na iedere verkiezing kan veranderen. 43 procent vindt dat een bank moet kunnen concurreren om goed te functioneren, en staatsbanken kunnen dat niet. Tot slot is 28 procent van mening dat als je een niet-commerciële bank wil, je moet kijken naar een maatschappelijk alternatief en niet naar de politiek.

'Banken hebben niets geleerd'

De twee populairste stellingen over banken in het algemeen, met beide 62 procent van de complete groep respondenten achter zich, zijn: 'Het lijkt alsof de consument er voor de banken is, terwijl het andersom zou moeten zijn' en 'Banken hebben niets geleerd van de financiële crisis die ze hebben veroorzaakt'. Ook vindt 59 procent dat bankbestuurders geen bonussen meer mogen krijgen. De minst gekozen stelling, met nog geen 1 procent, is dat banken meer vrijheid moeten krijgen om hun werk te doen.

Betalingsverkeer en geldcreatie weg bij de bank

68 procent vindt dat het betalingsverkeer (bijvoorbeeld: pintransacties en overschrijvingen) niet in handen moet zijn van de banken. Ruwweg de ene helft van deze groep wil dat de staat dit overneemt. De andere helft wil dat het in handen komt van een onafhankelijke, maatschappelijke partij. 17 procent vertrouwt het betalingsverkeer wel toe aan de banken, al komt dit in gevaar wanneer een bank dreigt om te vallen.

Banken scheppen geld door leningen te verstrekken. 27 procent vindt dat deze geldcreatie een kernfunctie is van de banken, waarmee zij hun geld verdienen. De meerderheid (63%) vindt echter dat de staat het maken van geld moet controleren, en de winst hierop moet inzetten voor een maatschappelijk doel.

Zekerheid boven commercieel belang

Een staatsbank geeft zekerheid, maar is commercieel gezien minder interessant. Een staatsbank kan bijvoorbeeld niet omvallen, en je geld is dus gegarandeerd, maar je ontvangt minder rente. Ook mag een staatsbank niet aan oneerlijke concurrentie doen, en dus over leningen niet de voordeligste rente bieden. In beide gevallen verkiest de grootste groep respondenten zekerheid boven het commerciële belang: 73 procent heeft liever het spaargeld gegarandeerd dan een hoge rente. 33 procent leent liever tegen hogere kosten bij een staatsbank dan bij een commerciële bank.

Reacties uit de politiek

Radar heeft de bovenstaande resultaten voorgelegd aan financiële politici. Hoe reageren zij? Bekijk het in de uitzending van 14 maart.Over dit onderzoekDe enquête is gemaakt naar aanleiding van een reportage van Radar over dit onderwerp, waarin deskundige economen aan het woord komen. Bekijk de reportage voor meer achtergrondinformatie.Aan het onderzoek deden 59.616 mensen mee. 48.454 hebben de link via hun Radar Testpanel-account gemaakt. 11.162 maakten het onderzoek via een open (anonieme) link. Het onderzoek vond plaats tussen 15 februari en 3 maart.Het Radar Testpanel bestaat uit ruim 100.000 mensen. Ben je geen Testpanellid, maar wil je dat wel graag worden? Je kunt je gratis aanmelden via deze vragenlijst.