Plantaardige- of frambozenpitolie als zonnebrand: feit of fabel?
Voor veel mensen is zonnebaden met olie nog steeds dé manier om snel een zomerse tint te krijgen. Op Instagram, in beautyblogs en zelfs op verkooppagina’s wordt het aangeprezen als een natuurlijk alternatief voor zonnebrandcrème. Met name frambozenpitolie is populair. Volgens sommige bronnen zou het een SPF van 28 tot 50 hebben. Maar kloppen deze claims wel? Of is de olie een dure manier om alsnog te verbranden?
Beschermt olie je tegen de zon?
Het idee om je huid met olie te beschermen tegen de zon is zeker niet nieuw. In de jaren ‘70 smeerde men zich massaal in met olijfolie, kokosolie of andere vetten, om zo sneller bruin te worden. Tegenwoordig worden oliën online en in sommige webshops ook als ‘natuurlijke zonnebrand' gebruikt. Influencers en verkopers noemen dan dat er antioxidanten of UV-absorberende stoffen in de olie zitten. Maar deze beschermen je huid niet tegen de zon.
De meeste plantaardige oliën bieden namelijk weinig tot geen bescherming tegen UV-straling. Sommige oliën, zoals olijfolie of avocado-olie, hebben een lage natuurlijke SPF: vaak niet hoger dan 2 tot 8. Op de meeste dagen is dat niet genoeg om je te beschermen tegen de straling van de zon.
Het verschil tussen UVA- en UVB-straling
De zon zendt twee soorten UV-straling uit: UVA en UVB. Beide bereiken je huid, maar ze hebben een ander effect. UVB-straling tast alleen de bovenste huidlaag aan en kan ervoor zorgen dat je verbrandt. UVA-straling dringt dieper in de huid door, en leidt tot huidveroudering en kan bijdragen aan huidkanker. UVA gaat bijvoorbeeld ook door glas heen, terwijl UVB dat niet kan. De roodheid van UVB merk je snel, maar de schade van UVA merk je vaak pas veel later.
Een goede zonnebrandcrème biedt bescherming tegen beide soorten straling. In Nederland en de rest van Europa beschermen de meeste zonnebrandproducten tegen zowel UVB als UVA. Plantaardige oliën doen dat niet, die houden mogelijk een beetje UVB tegen, maar laten UVA gewoon door.
En hoe zit het met frambozenpitolie?
Waar komt dan de bewering vandaan dat frambozenpitolie een hoge SPF zou hebben, soms wel SPF 28 tot 50? Deze informatie wordt vaak herhaald op blogs en in webshops. De oorsprong ligt bij een laboratoriumstudie uit 2000, waarin werd gekeken naar de chemische samenstelling van plantaardige oliën. Frambozenpitolie bleek bepaalde UV-absorberende eigenschappen te hebben. Op basis daarvan werd gesuggereerd dat de olie mogelijk bescherming zou kunnen bieden tegen UVB- en UVA-straling.
Maar: deze studie testte de SPF van de olie niet op mensenhuid. Zonnebrandcrèmes worden standaard getest door ze op de huid aan te brengen. Bij dit onderzoek naar olie ging het om een inschatting op basis van lichtabsorptie in vitro, dus in een glazen plaatje, niet op de huid.
Toch is het getal uit deze studie op internet een eigen leven gaan leiden. De zogenaamde SPF wordt enthousiast overgenomen, vaak zonder uitleg of context. Zo groeit de observatie uit het lab uit tot een flinke misvatting, waardoor men nu denkt dat je met een paar druppels olie beschermd de zon in kunt. In werkelijkheid is er geen onafhankelijk onderzoek gedaan waarbij de olie op de huid is getest. En dus is er geen solide reden om je zonnebrand hiermee te vervangen.
Wat zegt de wetenschap?
Professor toxicologie Jan Tytgat van de KU Leuven legt uit: “Het effectief UVB-beschermend effect van plantaardige oliën werd in 2021 onderzocht door Aneta Acsova en collega’s aan de Slowaakse Technische Universiteit in Bratislava. Zij hielden 14 plantaardige oliën onder de loep met in vitro en in vivo studies en stelden vast dat de geclaimde SPF-waarden niet werden gehaald.”
“De onderzochte oliën bevatten wel hoge gehaltes aan vetzuren, polyfenolen, tocoferolen, vitaminen en carotenoïden, waardoor ze een kalmerend en herstellend effect op de huid kunnen hebben en helpen bij eczeem, acne of psoriasis. Maar ze beschermen niet tegen verbranding door blootstelling aan de zon,” vertelt hij aan Knack.
Geen vervanger voor zonnebrand
Je kunt plantaardige oliën prima gebruiken als aanvulling op je verzorgingsroutine, maar beter niet als vervanging van zonnebrandcrème.
Frambozenpitolie bevat antioxidanten en werkt hydraterend voor de huid, dus geschikt als aftersun of om je huid zacht te houden. Maar als je echt de zon in gaat, is een zonnebrandcrème met een bewezen SPF van minimaal 30 nog altijd de beste keuze.
Bronnen: