Conservatrix werd in 1872 opgericht. De verzekeraar heeft zijn Latijnse naam 'beschermster' niet waargemaakt voor de 45.000 polishouders die samen zo'n 71.000 polissen hebben afgesloten. Het gros – 47.000 uitvaartpolissen – was om een begrafenis of crematie te betalen.

Daarnaast waren er ook nog 24.000 andere polissen met name lijfrente- en pensioenverzekeringen. Deze pensioenpolissen vertegenwoordigen zo'n 75 procent van de totale waarde van 800 miljoen euro. En daar vallen de grootste klappen als er op de uitkeringen moet worden gekort. 

'Hoogstens dertig procent'

De twee curatoren die het faillissement afwikkelen hebben op 15 januari 2021 laten weten dat er maximaal 30 procent gekort gaat worden op de uitkeringen. Het definitieve kortingspercentage is pas bekend als het faillissement volledig is afgerond en komt te liggen tussen minimaal 10 procent en maximaal 30 procent.

De twee curatoren zijn nu in gesprek met zes serieuze overnamekandidaten of een van hen de gehele verzekeringsportefeuille van Conservatrix wil overnemen. Dit proces duurt vier tot zes maanden. Vaststaat dat polishouders sowieso een flink deel van hun geld kwijtraken.  

Slapeloze nachten

Dick van Barreveld (71 jaar) en zijn vrouw Lesly (58 jaar) storten in 2014 ruim een half miljoen euro in een pensioenverzekering bij Conservatrix voor een onbezorgde oude dag. In 2014 was er niets bekend over financiële problemen bij het bedrijf.

Inmiddels heeft het echtpaar slapeloze nachten vanwege de onzekerheid. 'Als we 30 procent moeten inleveren hebben we een probleem. We zijn er iedere dag mee bezig. Mijn vrouw slaapt er slecht van', zegt Dick, een gepensioneerde zelfstandige.

400 euro minder per maand

Het echtpaar is inmiddels flink aan het bezuinigen geslagen: abonnementen en donaties aan goede doelen worden opgezegd. Lesly zegt: 'En dat is niet erg om te bezuinigen. Maar het is zo erg als je moet bezuinigen door toedoen van derden en dat vind ik wel heel erg zuur.'

Tot 1 maart 2021 krijgen ze nog hun volledige pensioen uitgekeerd, na die datum krijgen ze 30 procent minder pensioen overgemaakt: dat is al snel 300 tot 400 euro minder per maand.

'Er blijft weinig over'

Dick maakt zich grote zorgen als hij komt te overlijden, dan blijft er amper geld over voor zijn vrouw. Op 1 januari 2015 is de AOW-toeslag voor een jongere partner vervallen. Als Dick overlijdt voor zijn vrouw zelf de AOW-leeftijd bereikt, moet ze rondkomen van het Conservatrix-pensioen.

'Als we nu een korting van 30 procent krijgen en ik overlijd, dan krijgt mijn vrouw nog maar 70 procent nabestaandenpensioen over dat gekorte pensioen. Tot haar 67ste heeft ze geen recht op AOW. Dan blijft er weinig voor haar over.'

Hoger garantierendement beloofd

Als zzp'er in de Nederlandse filmbusiness moet je zelf voor je pensioen zorgen. Daarom startte Mardou Jacobs (58) in 2012 bij Conservatrix met een lijfrente voor haar pensioen. Ze kwam op advies van een financieel adviseur bij deze levensverzekeraar terecht, omdat Conservatrix een hoger garantierendement bood dan andere verzekeraars.

Ze stortte eenmalig 50.000 euro en spaart jaarlijks zo'n 5000 euro. In januari 2020 was haar pensioenpot gegroeid naar 110.000 euro. Als ze tot haar 67ste zou doorsparen was haar een pensioenpot van 220.000 euro beloofd.    

Wat is er weg, wat krijg ik terug?

Vanwege corona was het financieel al een slecht jaar voor Mardou. Sinds maart ligt de filmbusiness zo goed als plat met als gevolg amper inkomen. Daarbovenop komt het faillissement van Conservatrix. 'Toen ik in december 2020 een pushbericht op mijn telefoon kreeg 'Conservatrix failliet' dacht ik meteen: oh nee', vertelt de filmmaker. 'Waar heb ik mijn spaargeld in gestort? En wat is er nog over? Tot nog toe is volstrekt onduidelijk wat er weg is en wat ik nog terugkrijg.' 

'Je denkt het goed geregeld te hebben'

'Je denkt het financieel allemaal goed geregeld te hebben als zelfstandige', gaat Mardou verder. 'Ik los zoveel mogelijk af op mijn koophuis, ik krijg straks AOW en heb zelf goed gespaard voor mijn pensioen. En dan zie je ineens je financiële planning instorten. Conservatrix bestond al 148 jaar. Hoe kan zo'n verzekeraar dan ineens omvallen', vraagt Mardou zich af?

'Bovendien, DNB en de overheid houden toch streng toezicht? Waarom heeft het ministerie in 2017 de verkoop van Conservatrix goedgekeurd?' Mardou zit vol vragen.

Stichting voor gedupeerde polishouders

Mardou en Dick hebben zich aangemeld bij de Stichting Polishouders Conservatrix, een stichting waar zo'n 5000 gedupeerde polishouders zich hebben verenigd. Dirk Jongmans (42) is de voorzitter en sloot zeven jaar geleden zelf een lijfrente af bij Conservatrix voor zijn aanvullende pensioen. Hij spaart maandelijks 400 euro en er zit inmiddels zo'n 35.000 euro in zijn pensioenpot.

Geen geld van de overheid

De stichting van gedupeerde polishouders schreef op 22 december een brief aan de minister van Financiën voor financiële steun voor individuele polishouders. 'De polishouders kunnen niets doen aan het faillissement en hadden geen enkele invloed op het falende toezicht van DNB.'

'Mijn hele grote zorg ligt bij mensen die al met pensioen zijn en die nu elke maand een pensioenuitkering ontvangen van Conservatrix. Dadelijk over een maand, anderhalve maand krijgen ze in één keer 30 procent minder pensioenuitkering. Die worden rechtstreeks geraakt in hun portemonnee, waardoor sommige mensen tegelijk in de financiële problemen zullen gaan komen', zegt voorzitter Dirk Jongmans. Tot nu toe heeft de overheid geweigerd individuele polishouders financieel te compenseren.

De overheid heeft nu op die brief een antwoord geformuleerd, waaruit blijkt dat de polishouders alvast van minister Hoekstra geen financiële steun hoeven te verwachten. Er zijn curatoren aangesteld, zo stelt de brief, om de belangen van de schuldeisers en polishouders te verdedigen. 'De minister van Financiën heeft daarbij geen rol.'

Stroppenpot van bijna 139 miljoen euro

Het zure is dat er tot 2019 een financieel vangnet bestond. Naar aanleiding van het faillissement van levensverzekeraar Vie d'Or in 1995 werd er in 2001 een financieel vangnet bedacht in de vorm van de opvangregeling voor levensverzekeraars. Mocht er een failliet gaan dan sprongen de andere levensverzekeraars bij tot een maximumbedrag van zo'n 139 miljoen euro.

Opvangregeling afgeschaft

Deze opvangregeling voor verzekeraars werd op 1 januari 2019 zonder al te veel ruchtbaarheid afgeschaft. Volgens een woordvoerder van het ministerie van Financiën was de opvangregeling niet meer goed toepasbaar vanwege nieuwe Europese regels op het gebied van geoorloofde staatssteun. 'De overheid had geen mogelijkheid in de opvangregeling om schuldeisers en aandeelhouders eerst te bail-innen (leningen afschrijven en aandelen afstempelen naar nul), voordat de verzekeraar (Conservatrix) de staatssteun via de opvangregeling zou krijgen.'

Het gaat verder: 'Bestaande schuldeisers en aandeelhouders van Conservatrix, mogen niet zomaar een voordeel halen uit het feit dat deze onderneming steun krijgt van de overheid. Als dat gebeurt is er sprake van ongeoorloofde staatssteun. In het geval van de opvangregeling betalen uiteindelijk de verzekeraars de steun. Echter omdat dit afgedwongen wordt door de overheid (die bepaalt de voorwaarden) wordt dit door de Europese Commissie gezien als staatssteun vanuit de overheid.' Lees hier de volledige reactie van het ministerie van Financiën.

Onbegrijpelijk en onzorgvuldig

Eric Fischer, was tot 2006 directeur van het Verbond voor Verzekeraars en stond aan de wieg van deze opvangregeling. Hij is – op zijn zachtst gezegd – verbaasd dat deze is afgeschaft. 'Ik vind dat onbegrijpelijk, en wel omdat dat dit van Europa niet meer mocht. Dan moet je toch als een gek gaan werken aan een andere opvangregeling die wel aan de regels voldoet? Dat is dus niet gebeurd.'

Fischer vindt het laakbaar en onzorgvuldig dat de afschaffing niet breed is bekendgemaakt. 'Dat is natuurlijk helemaal vreselijk, want dat betekent dat mensen zich ook nergens op hebben kunnen voorbereiden.'

Hij wil met terugwerkende kracht de zaak herstellen: 'Wij zijn geen bananenrepubliek. Het kan niet zo zijn dat we 50.000 mensen die vaak hun hele leven lang gespaard hebben, dat we die in de kou laten staan. Omdat ze zeggen: weg is weg. Jongens, sorry, weg is weg.' 

Diverse Europese verzekeringsgarantieregelingen

Radar duikt in de Europese regelgeving en constateert dat nog heel veel Europese landen verzekeringsgarantieregelingen (insurance guarantee schemes (IGS) voor levensverzekeraars hebben (een overzicht vanaf blz 64 van dit Engelstalige rapport). 'Deze IGS zijn in Europa toegestaan', schrijft Insurance Europe (de Europese verzekerings- en herverzekeringsfederatie).

Waarom heeft Nederland in 2019 niet zo'n verzekeringsgarantieregeling ingevoerd toen de opvangregeling werd afgeschaft? Bovendien publiceert EIOPA (de Europese Autoriteit voor Verzekeringen en Bedrijfspensioenen) op 17 december 2020 zelfs een advies over harmonisatie van nationale IGS.

EIOPA pleit 'voor de invoering van een Europees netwerk van nationale verzekeringsgarantiestelsels die moeten voldoen aan een minimumpakket van geharmoniseerde kenmerken met als hoofddoel de verzekeringnemers te beschermen en indien nodig een vergoeding te betalen of te verzekeren van de voortzetting van hun verzekeringen.'

Naar aanleiding van de uitzending reageerde EIOPA: 'We zijn van mening dat elke lidstaat een nationale IGS moet hebben voor de bescherming van polishouders in geval van mislukte verzekering.'

DNB steunt dit advies en 'draagt actief bij aan internationale beleidsdiscussies om nieuwe Europese wetgeving op het gebied van herstel en afwikkeling van verzekeraars vorm te geven.'

Verbond geen voorstander van garantieregeling

Het Nederlandse Verbond van Verzekeraars is echter geen voorstander van IGS. 'Nederland kent een wettelijk herstel- en afwikkelingskader mocht een verzekeraar failliet gaan. De Europese Commissie kijkt of het nodig is om voor ieder land een Insurance Guarantee Scheme (IGS) op te richten om gedupeerde klanten te compenseren bij faillissement van een verzekeraar. Dit is kostbaar en biedt Nederlandse klanten slechts beperkt extra bescherming. Kijk daarom eerst hoe huidige herstelkaders zich ontwikkelen in lidstaten zonder een dergelijk IGS kader', schrijft het Verbond in een persbericht in oktober 2020.

Radar vroeg het Verbond om een reactie over het afschaffen van de opvangregeling in 2019. 

Maar DNB houdt toch streng toezicht?

Hoe kan een Nederlandse verzekeraar omvallen als juist in 2019 de nieuwe Wet herstel en afwikkeling van verzekeraars werd ingevoerd. En DNB juist meer macht krijgt om in te grijpen als een verzekeraar in de financiële problemen komt? Toezichthouder DNB controleert financiële instellingen, zoals banken en verzekeraars op basis van wetten en regels. Zijn de bestuurders capabel en integer en is er sprake van een solide beleid? 

Op de site van DNB staat: 'Door goed toezicht te houden, verkleint DNB de kans dat uw bank, pensioenfonds of verzekeraar in moeilijkheden komt. Het toezicht van DNB is geen garantie dat een financiële instelling nooit failliet kan gaan. Het risico erop is wel kleiner.' Toch gaat het een jaar later mis. Lees hier de uitgebreide reactie van DNB. 

Hoe kon Conservatrix dan toch failliet gaan?

Conservatrix verkocht polissen met te hoge rendementen en garanties. Door de lage rente konden de hoge toegezegde rendementen niet meer waargemaakt worden. Op termijn zat er te weinig geld in kas om alle verplichtingen te betalen. Toezichthouder DNB was al sinds 2014 in gesprek met Conservatrix hoe ze hun financiële buffers konden verbeteren. Vanaf 2015 mocht Conservatrix geen nieuwe verzekeringen meer afsluiten.

De toenmalige eigenaren, de broers Boudewijn en Ewout Henny, gingen op zoek naar een koper voor hun bedrijf. Saillant detail: deze broers hadden in hun tienerjaren hun vriend vermoord en deze zaak is bekend geworden als de Baarnse Moordzaak. Het oude hoofdkantoor (een villa in Baarn) was hun voormalig ouderlijke huis.  

In eerste instantie wordt een potentiële koper gevonden in de Amerikaanse miljardair Greg Lindberg, maar die deal gaat in 2015 niet door. De Telegraaf weet de hand te leggen op geheime stukken waaruit blijkt dat DNB de overname toen 'te riskant' vond.

Onteigening van Conservatrix

DNB houdt vervolgens intensief toezicht en besluit in 2017 gebruik te maken van de overdrachtsregeling. Conservatrix wordt onteigend en voor het symbolische bedrag van 1 euro alsnog overgedragen aan de Amerikaanse zakenman Greg Lindberg.

Het bedrijf van Lindberg (Eli Global) zou 88 miljoen euro investeren in Conservatrix (in handen van Trier Holding BV). Er was een cash storting van 18 miljoen euro en een herverzekering van 70 miljoen euro. DNB zegt dat met deze gedwongen verkoop Conservatrix 'in veilige haven' is gebracht.

Nieuwe eigenaar veroordeeld voor omkoping en oplichting

Helaas, in 2019 verslechtert de financiële situatie bij Conservatrix. In oktober 2018 start de FBI een justitieel onderzoek naar Lindberg, omdat hij verdacht wordt van omkoping van een toezichthouder. Ook komt er een onderzoek naar Lindberg's bedrijven. Conservatrix was voor een deel herverzekerd via Colorado Bankers Life Insurance Company (CBL), een ander bedrijf van Lindberg.

In 2020 wordt Lindberg veroordeeld tot een gevangenisstraf van zeven jaar en drie maanden wegens oplichting en omkoping. Nu komt de nieuwe eigenaar met een persbericht: 'Faillissement Conservatrix was onvermijdelijk na breken belofte over hoger renderende investeringen door DNB'.

Conservatrix voldoet niet meer aan de wettelijke eisen

CBL komt zelf in financiële problemen en betaalt een forse schikking. Vervolgens vervalt de herverzekering en voldoet Conservatrix niet aan de wettelijke kapitaaleisen die DNB controleert. De verzekeraar moet een herstelplan maken. De nieuwe eigenaar (Trier Holding BV) weigert te voldoen aan de bijstortverplichting.

Conservatrix kampt sinds 2019 met een negatief eigen vermogen. DNB ziet nog maar een mogelijkheid: Conservatrix op 8 december 2020 failliet laten verklaren. Lees voor meer details het feitenrelaas dat DNB op 8 december 2020 stuurde naar de minister van Financiën Wopke Hoekstra. 

Evaluatie na het faillissement

Er zijn veel vragen over het faillissement van Conservatrix. Daarom komt er een onafhankelijke evaluatie. Er wordt gekeken naar de periode vanaf de overdracht van Conservatrix aan de nieuwe eigenaar tot aan het faillissement. 'Daarbij zal het handelen van DNB, van het ministerie (van Financiën) en de toereikendheid en effectiviteit van het wettelijke kader worden geëvalueerd', schrijft minister Hoekstra aan de Tweede Kamer.

De CDA Tweede Kamerleden Pieter Omtzigt en Evert-Jan Slootweg stellen kritische Kamervragen.

Bij overname kosteloos overstappen

Henk Nijboer, Tweede Kamerlid voor de PvdA, houdt in Radar een pleidooi om drie zaken te verbeteren. Hij vindt dat bij een overname van een verzekeraar een consument kosteloos (en fiscaal geruisloos) moet kunnen overstappen naar een andere verzekeraar.

Niet iedere klant is er gerust op als een buitenlandse investeerder jouw pensioenpotje stalt op een belastingparadijs als Barbados of Bermuda. DNB moet strenger toetsen en veel eerder ingrijpen, zodat er geen schade ontstaat voor polishouders. Daarom is er in 2019 ook strengere wetgeving ingevoerd. En er moet een nieuw vangnet komen als het toezicht toch misgaat, zodat polishouders gegarandeerd minimaal hun inleg terugkrijgen.