Uitvaarten worden duurzamer en kunnen vaak goedkoper
Steeds vaker hechten mensen bij een uitvaart aan duurzaamheid. Ze willen minder verspilling, gebruik van natuurlijkere materialen en ingrepen die minder belastend zijn voor de natuur. Die keuzes zijn vaak niet alleen beter voor het milieu, ze kunnen ook kosten besparen.
Duurzaam is niet altijd duur
“Wij zien een duidelijke trend als het gaat om die duurzaamheidswensen”, zegt Nicole Capaan van De Ode Uitvaartbegeleiding. Ondanks dat duurzaam meestal ook duurder is, blijkt in de uitvaartwereld soms het omgekeerde het geval. Duurzaamheid kan hand in hand gaan met eenvoudiger, persoonlijker en goedkoper.
Een uitvaart begint meestal met de keuze voor een kist of een baar. “Eenvoudige kisten van verantwoord materiaal zijn er vanaf zo’n 400 euro, terwijl luxere varianten oplopen tot 1.500 euro, of meer”, zegt Nicole. Ze waarschuwt bovendien voor het modewoord ‘duurzaam’ en spreekt zelf liever van ‘minder belastend’.
“Een eco-kist van hout met een milieuvriendelijke bekleding is doorgaans minder belastend dan de veelvoorkomende spaanplaatkist. Die is minder duurzaam door de houtsoort, de manier van produceren en de gebruikte lijmstoffen. Nog duurzamer wordt het natuurlijk als mensen kiezen voor materiaal dat er al is.”
In gordijn en oude boekenkast
Zo ziet Nicole dat families een kist laten maken van een oude boekenkast, of een overledene inwikkelen in een favoriete deken of gordijn. “Een object dat jarenlang heel gewoon was, krijgt ineens een heel andere intieme waarde, wanneer het deel uitmaakt van het afscheid.”
Groen niet altijd werkbaar
Niet alles wat ‘groen’ klinkt, blijkt in de praktijk ook werkbaar. “Kartonnen kisten raken na enkele dagen koeling vaak vochtig en worden door veel crematoria geweigerd, omdat ze op een andere manier verbranden en schade kunnen veroorzaken aan de ovens.”
De zogenoemde paddenstoelkisten van mycelium zijn volgens Nicole vooral interessant vanwege het materiaal, maar de belofte dat zo’n kist in de grond verder groeit, klopt volgens haar niet. “In Nederland begraven we op een diepte waar niets meer kan doorgroeien.”
Mand van wilgentakken
Een steeds populairder duurzamer alternatief voor de traditionele kist is de langwerpige mand, gemaakt van wilgentakken. “Daarvoor hoeft geen boom gekapt te worden, omdat de takken elk jaar opnieuw aangroeien. Zo’n mand ligt nog in het wat lagere prijssegment, is handgemaakt en lokaal geproduceerd.” De overledene wordt daarbij in een doek gewikkeld en in de mand gelegd.
Bloemen: eenvoud wint terrein
Uitvaarten vol grote bloemstukken komen volgens Nicole minder vaak voor. “Belangstellenden wordt – meestal via de rouwkaart – steeds vaker om één losse bloem per persoon gevraagd, liefst uit het seizoen van het moment en zonder plastic. Die bloemen worden rond de kist gebundeld of samen in een vaas gezet. Het is mooi dat op je die manier gezamenlijk een bloemengroet maakt.”
Natuurbegraven
Ook op het gebied van begraven komen nieuwe alternatieven in beeld. Natuurbegraven is al langer in opmars: een graf in een natuurgebied, zonder steen en meestal voor onbepaalde tijd. Kijk hier voor een overzicht van natuurbegraafplaatsen in Nederland
Veraarden
Ook is er in de uitvaartwereld steeds meer aandacht voor veraarden, ook wel humaan composteren of humusatie genoemd. Dit is een gecontroleerd proces, waarbij het lichaam van de overledene omgezet wordt tot voedzame aarde. Hierbij wordt het lichaam in een afgesloten cocon gelegd. Het geheel wordt gevuld met stro, kruiden en andere natuurlijke materialen.
Door warmte en kunstmatige beweging vergaat het lichaam binnen vijf tot zeven weken. Het idee is dat de aarde daarna kan worden teruggegeven aan de familie of in de natuur wordt hergebruikt. In Nederland mag dit veraarden nu nog niet, maar er wordt aan gewerkt om dit wettelijk mogelijk te maken.
Watercrematie
Ook het proces van resomeren, ofwel de watercrematie, staat ter discussie. Daarbij wordt het lichaam opgelost in een warme vloeistof met kaliumhydroxide, waarna botpoeder overblijft. Voorstanders noemen het milieuvriendelijker dan een gasoven, maar critici wijzen op het gebruik van chemicaliën en de lozing van restvloeistof. Voorlopig is ook resomeren in Nederland niet toegestaan.
Locatie en vervoer: buiten de aula kan ook
De aula van het uitvaartcentrum is niet langer persé de plek voor een uitvaartdienst. Steeds vaker kiezen families voor een plek die betekenis had voor de overledene: thuis, een buurthuis, de sportclub, een atelier of gewoon in de tuin. “Je hebt er meer tijd en vrijheid, zonder dat je binnen het uur moet afronden omdat de volgende groep klaarstaat”, zegt Nicole.
Nicole stelt dat ook vervoer tegenwoordig vaak eenvoudiger wordt. “Mensen gebruiken minder vaak volgauto’s, of nemen de fiets of het openbaar vervoer naar de uitvaartlocatie. Wij zetten zelfs geregeld een fietskar in om de kist te vervoeren. Ook dit wordt vaak gezien als intiemer, goedkoper en milieuvriendelijker.”
De uitvaart blijft van de familie
Wat families ook kiezen, de kern blijft volgens Nicole hetzelfde: “De uitvaart is van de familie. Wij begeleiden, leggen opties voor, bespreken rituele momenten en hoe je deze vorm kan geven, regelen de praktische zaken, maar de familie bepaalt hoe het afscheid eruitziet.”
Uitvaartverzekering: let op de polis
Wie een uitvaartverzekering afsluit, doet er goed aan naar het type polis te kijken. Bij een kapitaalpolis wordt een bedrag uitgekeerd dat nabestaanden vrij kunnen besteden. “Dat geeft de meeste vrijheid om de uitvaart naar eigen wens vorm te geven”, zegt Nicole.
“Een naturapolis werkt anders: die biedt een pakket met vaste diensten. Kies je daarbij voor een niet-aangesloten uitvaartondernemer, dan wordt vaak maar een deel van de kosten vergoed.”
5 tips van Nicole Capaan om te besparen op de uitvaart
- Thuis opbaren: wie thuis opbaart, bespaart de kosten van een uitvaartcentrum én het vervoer ernaartoe. Het is bovendien vaak persoonlijker.
- Uitnodigen per mail of sociale media: een digitale rouwkaart scheelt druk- en portokosten. Ook een bericht via sociale media kan volstaan. Een advertentie in een landelijke krant kost al snel duizend euro en bereikt vaak maar weinig mensen die je echt wilt informeren.
- Zelf een kist of wade maken: met gebruikt hout of textiel uit de familie (bijvoorbeeld een deken of gordijn) kun je zelf een eenvoudige kist of draagbaar maken. Dat is goedkoper én heel persoonlijk.
- As verstrooien buiten begraafplaats of crematorium: in Nederland mag je as ook zelf verstrooien, bijvoorbeeld in de natuur of op zee. Dat kost niets, terwijl er voor verstrooiing op een begraafplaats of crematorium wel kosten gelden.
- Zelf regelen in plaats van een uitvaartbegeleider: het is niet verplicht om een uitvaartondernemer in te schakelen. Als iemand in de familie of vriendenkring goed kan organiseren, kun je veel besparen door het zelf te doen.