Zorg betaalbaar houden: wat betekenen de verkiezingsplannen voor jouw portemonnee?

Zorguitgaven onder druk

Volgens de doorrekening van het Centraal Planbureau (CPB) willen de meeste partijen de collectieve zorguitgaven verlagen. De VVD bezuinigt het meest (–9,7 miljard euro in 2030), gevolgd door D66 (–7,3 miljard) en JA21 (–9,4 miljard). Partijen als GroenLinks-PvdA en de SP doen het tegenovergestelde: zij investeren juist extra in de zorg.

PVV en Partij voor de Dieren: andere blik op de zorgkosten

De PVV pleit in haar programma voor het volledig afschaffen van het eigen risico en het opnemen van de tandarts in het basispakket. De partij wil dat de overheid de extra kosten compenseert, zodat de premies volgens haar niet stijgen. Daarnaast wil de PVV “acute zorg uit de marktwerking halen” en regionale ziekenhuizen behouden, desnoods met financiële steun van de overheid.

De Partij voor de Dieren (PvdD) legt de nadruk op gezonde leefomstandigheden, preventie en duurzaamheid in de zorg. Ze wil minder nadruk op winst, meer op welzijn, en stelt dat het zorgstelsel minder afhankelijk moet worden van dure behandelingen en medicijnen. De partij wil onder andere de werkdruk verlagen, bureaucratie terugdringen en meer investeren in zorgpersoneel.

Betaalbaar – maar voor wie?

“Een hoger eigen risico en een bevriezing van het basispakket leiden tot minder groei van de collectieve uitgaven aan zorg,” zegt gezondheidseconoom Wim Groot (Universiteit Maastricht). “De premies stijgen dan minder hard, maar de toegang tot nieuwe geneesmiddelen wordt kleiner. Voor gezonde mensen wordt de zorg betaalbaarder, voor mensen die van zorg gebruikmaken juist minder betaalbaar.”

Volgens het CPB zorgt zo’n bevriezing ervoor dat nieuwe, vaak duurdere behandelingen niet automatisch worden vergoed. De SP en GroenLinks-PvdA willen dat doorbreken door de zorg collectief uit te breiden – de SP zelfs via een Nationaal ZorgFonds zonder eigen risico en met een inkomensafhankelijke premie, gefinancierd door hogere belastingen op winst en vermogen.

Twee lijnen in het zorgdebat

De tegenstelling is duidelijk: partijen als VVD, D66, CDA, JA21, SGP en Volt kiezen voor kostenbeheersing via een hoger eigen risico en een soberder basispakket. GroenLinks-PvdA en de SP gaan juist voor meer solidariteit: minder eigen risico, meer vergoedingen en hogere collectieve lasten. Daardoor verschuift de vraag van “wat kost de zorg?” naar “wie betaalt de rekening?”.

Die spanning is ook zichtbaar in de manier waarop politici over zorg spreken.Zo benadrukte GroenLinks-PvdA-leider Jesse Klaver in een recente post op Instagram dat het volgens hem niet alleen gaat om “hoe de overheid de zorg betaalbaar houdt”, maar vooral om “of de zorg betaalbaar blijft voor gewone mensen.” Volgens Klaver dreigt anders een situatie waarin “wie geld heeft, goede zorg krijgt, en wie dat niet heeft, in de kou staat.”

Wat betekent dit voor jou?

Als het eigen risico stijgt van 385 euro naar 440 euro, betaal je maximaal 55 euro meer per jaar. Voor mensen die elk jaar veel zorg gebruiken betekent dat een directe lastenstijging. Een bevriezing van het basispakket betekent dat nieuwe behandelingen of medicijnen later worden vergoed, waardoor patiënten soms tijdelijk zelf moeten betalen. Bij afschaffing van het eigen risico (SP en GroenLinks-PvdA) verdwijnen onverwachte zorgkosten aan het begin van het jaar, maar stijgt waarschijnlijk de premie.

Bijna alle partijen willen de zorg betaalbaar houden, maar de manier waarop verschilt sterk.De één doet dat door de groei van de uitgaven te beperken, de ander door de lasten eerlijker te verdelen. Voor de kiezer draait het uiteindelijk om de keuze tussen lage premies met meer eigen risico of hogere collectieve lasten met meer zekerheid.

Bronnen:

Centraal Planbureau – Keuzes in Kaart 2027–2030

Superbetaalbaar – SOMO / KU Leuven / De Burcht (2025)

Interview met Wim Groot (Universiteit Maastricht), 23 oktober 2025