Anticonceptie onder de loep: ‘Vrouwen moeten zich bewust zijn dat ook de hormoonspiraal bijwerkingen kan geven’

Radar stelde deze vraag op Instagram aan haar volgers en vele verhalen kwamen binnen. Ook Marije, van het kanaal fitmetmarije, deelde haar verhaal op Instagram. Radar nam naar aanleiding hiervan contact met haar op. 

Psychische en lichamelijke klachten door de Kyleena-spiraal

Marije is 21 jaar wanneer ze een Kyleena-spiraal laat plaatsen. Ze vergat vaak de pil en had wel een vaste partner, dus wilde ze graag anticonceptie gebruiken. Het liefst wilde ze iets zonder hormonen, maar door haar hevige ongesteldheid werd een koperspiraal afgeraden en werd de Kyleena-spiraal aangeraden, omdat deze vorm van anticonceptie de minste hormonen bevat. Ideaal, dacht Marije. 

Maar voor Marije pakte de ervaring met de hormoonspiraal minder rooskleurig uit dan de verhalen die meestal de ronde doen. Sinds de spiraal werd geplaatst werd haar hoofdpijn erger en erger tot aan het extreme toe. ‘Ik had al weleens last van migraine, maar nu kreeg ik het minimaal een keer per week en was ik er soms wel twee, drie of vier dagen beroerd van.’ Daarnaast ontstond er veel hormonale acne op haar kin en rond haar kaaklijn en merkte ze verschil in haar eigen karakter. ‘Ik werd echt snel boos om alles, of verdrietig. Ik kreeg opeens moodswings, terwijl ik hier eerder nooit last van had en dit had allemaal ook bijwerkingen voor mijn libido.’

Gedurende deze periode ging Marije vaker naar de huisarts, naar een dermatoloog en naar een uroloog voor haar verschillende klachten. Steeds werd aangeraden om haar levensstijl, zoals haar dieet, aan te passen of bepaalde voeding uit te sluiten, maar dat haar klachten veroorzaakt werden door de spiraal kwam bij niemand direct op. 

Bekijk op Instagram

Bijwerkingen op deze manier niet vermeden

En Marije is niet de enige. Radar deed een oproep op Instagram naar ervaringen met de hormoonspiraal en kreeg meerdere berichten binnen van vrouwen die juist een minder goede ervaring hadden en bijwerkingen kregen die ze juist dachten te vermijden door niet de pil te slikken. Zo zegt iemand: 

Daarnaast circuleren ook op het Radar Forum al jaren talloze verhalen van vrouwen die bijwerkingen ervaren die ze niet hadden verwacht bij de hormoonspiraal. 

Hoe lokaal zijn die hormonen?

Verschillende klachten dus, maar hoe kunnen die ontstaan door de lokale hormonen die de hormoonspiraal afgeeft en waarom komen deze bijwerkingen voor veel vrouwen onverwacht? Duidelijk wordt wel dat het algemene beeld heerst dat de hormonen van een hormoonspiraal enkel lokaal hun werk zouden doen, waardoor de vrouwen denken hier verder geen psychische of lichamelijke klachten van te kunnen krijgen. 

Maar dit beeld lijkt niet te kloppen. Met Marije zijn er namelijk nog veel meer vrouwen die last kregen van hun spiraal, zowel psychisch als lichamelijk. Hoe zit dit dan precies? Zijn de hormonen uit een hormoonspiraal wel echt zo lokaal als wordt beweerd? 

Dit gebeurt er met de hormonen uit een hormoonspiraal

Om erachter te komen hoe dit zit spreekt Radar onder andere met Estrella Montoya. Ze is biopsycholoog en is gespecialiseerd in hormonen en ons brein. Montoya legt uit wat er gebeurt met de hormonen die de hormoonspiraal afgeeft in de baarmoeder: 

‘Een hormoonspiraal geeft progesteron af, dat wordt opgenomen door het baarmoederslijmvlies. Dit betekent dat het ook de bloedstroom bereikt en dat deze hormonen dus eigenlijk overal naartoe kunnen gaan.

‘De hormonen bereiken ook de hersenen’

Feit is dat een hormoonspiraal een lagere hoeveelheid hormonen afgeeft dan de pil, omdat de hormonen niet het hele lichaam door hoeven te reizen. Maar, dit betekent niet dat de hormonen enkel in de baarmoeder zullen blijven. Van belang is om je hier dus bewust van te zijn, zo beaamt ook Montoya. Het hoeft niet per se te betekenen dat je iets merkt van deze hormonen en ze ook jouw gemoedstoestand beïnvloeden, maar het kan wel. 

‘De hormoonspiraal heeft niet alleen maar in de baarmoeder effecten, maar de hormonen bereiken ook de hersenen en kunnen daar de stressreacties beïnvloeden. We weten niet zeker wat voor gevolgen dat dan heeft’, aldus Montoya. Daar wordt op dit moment nog onderzoek naar gedaan. 

Wetenschappelijk onderzoek naar bijwerkingen hormoonspiraal

Vele onderzoeken lopen dus nog en geven tot nu toe verschillende resultaten, waardoor er ook nog veel onduidelijk is. Zo laat een onderzoek een verhoogde kans op depressie zien bij vrouwen die de hormoonspiraal gebruiken versus vrouwen die dat niet doen. 

Maar, er zijn ook onderzoeken die wel een positief beeld schetsen wat betreft de hoeveelheid hormonen en deze onderzoeken laten zien dat sommige vrouwen zich juist beter voelen door het gebruik van de hormoonspiraal. Het beeld is tot nog toe dus nog vrij onduidelijk en meer onderzoek naar de effecten en bijwerkingen van de hormoonspiraal (en andere anticonceptie) is hoog nodig, aldus de biopsycholoog. 

Het beeld vanuit de gynaecologie

Naast het wetenschappelijk onderzoek zijn ook de ervaringen in de praktijk van belang. Wat is het beeld dat bij gynaecologen geldt van vrouwen die een hormoonspiraal gebruiken in plaats van de pil? Radar spreekt hierover met Marlies Bongers; al ruim 31 jaar gynaecoloog en verbonden aan het Maxima Medisch Centrum als specialist. Ze weet alles af van menstruatieklachten en schetst een beeld voor ons van de verhalen in de praktijk. 

‘Wij herkennen de problemen rondom de spiraal. Vrouwen zijn zich de afgelopen paar jaar heel bewust geworden van hun eigen lijf en klachten en dat is super goed. Dit betekent echter niet dat we anders denken over de spiraal of dat deze minder goed is. Dat is nu eenmaal voor iedere vrouw super persoonlijk en er is inderdaad ook een groep vrouwen waarvoor de spiraal minder goed werkt’, aldus Bongers. 

Veel onwetendheid over hormoonspiraal

De gynaecoloog vertelt dat er vooral ook veel onwetendheid heerst over hoe de hormoonspiraal nu precies werkt, bijvoorbeeld dat de eisprong wel nog gewoon doorgaat, en waar de verschillende klachten die vrouwen ervaren vandaan kunnen komen. 

Een vergelijkbaar beeld ontstaat als we kijken naar de klachten die we binnenkrijgen via onze kanalen, waaruit ook blijkt dat veel vrouwen niet weten dat de klachten die ze ervaren te maken hebben met de hormoonspiraal. Van belang is om hier meer bewustzijn over te creëren en om als vrouw persoonlijk op zoek te gaan naar welke vorm van anticonceptie het beste bij jou past. ‘

‘Onderneem actie bij klachten’

De gynaecoloog benadrukt daarnaast dat het altijd van belang is om zelf actie te ondernemen als je klachten ervaart. ‘Praat hierover met de huisarts, deze zal je echt goed proberen te helpen. Maar stel nu dat je er niet uitkomt, probeer dan een gesprek buiten spreekuren te plannen of vraag om een verwijzing naar de gynaecoloog.’

Bij de gynaecoloog zal eerst een gesprek gehouden worden over de opties die voor de vrouw in kwestie persoonlijk goed kunnen werken. Soms zijn er ook andere manieren om het op te lossen en de gynaecoloog kan ook een echo maken om te checken of de spiraal nog goed op z’n plek zit. En het allerbelangrijkste volgens de gynaecoloog: ‘Niet denken ‘het zal wel’, maar altijd zelf actie ondernemen als je denkt dat het niet goed zit.’