Feiten en fabels over alcohol: is één glas wijn per dag gezond en slaap je beter met alcohol op?
Tijdens een avondje stappen of op een feestje vliegen de uitspraken je om de oren: “Nog één shotje, daar slaap je straks beter van,” of “Ik ga niet te veel door elkaar drinken, dan is mijn kater morgen erger.” Maar kloppen deze beweringen eigenlijk wel? Zijn het feiten, of toch hardnekkige fabels? Lees verder voor de waarheid achter tien veel voorkomende uitspraken, uitgelegd door preventiedeskundige Sarah Graman van Jellinek en dr. Carmen Voogt, projectleider van het Expertisecentrum Alcohol van het Trimbos-instituut.
Zit er in een shotje, glas bier en glas wijn evenveel alcohol?
“In elk standaardglas alcohol zit ongeveer 10 gram pure alcohol. Of het nu gaat om een shotje, een glas bier of een glas wijn,” legt Voogt uit.
Graman sluit zich hierbij aan en vertelt: “Als je het in de kroeg bestelt, zit er in principe evenveel alcohol in. Kroegen werken met standaardglazen. Maar maak je thuis een drankje, bijvoorbeeld een bacardi-cola, dan is de kans groot dat je zelf meer rum inschenkt dan in een standaardglas en krijg je dus meer alcohol binnen.”
Slaap je beter als je alcohol op hebt?
“Alcohol is echt heel slecht voor je slaap,” benadrukt Graman. “Je valt er vaak wel sneller door in slaap, maar er zijn ook mensen die juist slechter slapen, omdat de hele wereld draait. Als je slaapt, is de kwaliteit bovendien veel lager, omdat je minder goed in je remslaap komt. En soms heb je ook nog pech dat je ’s nachts moet opstaan om te plassen.”
Voogt vult aan: “Als je alcohol drinkt, slaap je sowieso slechter. Alcohol heeft invloed op zowel de lengte als de kwaliteit van je slaap. Mensen vallen na een glas vaak sneller in slaap, vandaar dat we het soms een ‘slaapmutsje’ noemen, maar die slaap is onrustiger en minder diep. Iemand die heeft gedronken en evenveel uren slaapt als iemand die nuchter is, zal zich de volgende ochtend alsnog minder fit voelen.”
Helpt “vuur met vuur bestrijden”: een biertje tegen je kater?
“Het helpt misschien om de scherpe randjes eraf te halen, maar alcohol is een verdovende stof,” legt Graman uit. “Als je opnieuw drinkt, kun je tijdelijk wat minder hoofdpijn ervaren, maar het lost je kater totaal niet op. Je bent eigenlijk alleen aan het verbloemen wat er in je lichaam gebeurt.”
“Een kater krijg je omdat er allerlei gifstoffen in je lijf zitten die eruit moeten. Als je dan weer gaat drinken, voeg je alleen maar nieuwe gifstoffen toe. Je maakt het dus eigenlijk erger. Je merkt het misschien minder, omdat je opnieuw onder invloed bent, maar lichamelijk gezien help je je lichaam absoluut niet. Het versnelt geen herstel en breekt niets sneller af. Je wordt er in feite alleen zieker van, al voel je dat op dat moment minder.”
Word je op een andere manier dronken van verschillende soorten drank?
Volgens Voogt wordt je van verschillende dranksoorten in principe niet anders dronken. “In elk standaardglas zit ongeveer 10 gram pure alcohol. Of je nu een biertje of een glas wijn drinkt, het effect van alcohol komt uiteindelijk door die pure alcohol.”
Toch kunnen sommige dranken wel een ander gevoel geven. “Bij mixdrankjes of cocktails, zeker als daar energiedrankjes of veel suiker in zitten, kun je je extra opgejaagd of juist misselijk voelen,” zegt Voogt. “Zoete drankjes drink je bovendien sneller weg, waardoor je ongemerkt meer alcohol binnenkrijgt. Je wordt er dus niet op een andere manier dronken van, maar de samenstelling van de drank kan wel invloed hebben op hoe je het ervaart.”
Volgens Graman draait het bij alle drugs, dus ook bij alcohol, niet alleen om het middel zelf, maar ook om hoe je je voelt, het moment waarop je drinkt en de omgeving waarin je bent. “Als je na een lange werkdag met een glaasje wijn op de bank zit, is de kans groot dat je je ontspannen voelt. Maar drink je datzelfde glas in de kroeg tijdens een feestje, dan koppel je er een heel ander gevoel aan. Het is dus voor een groot deel een placebo effect. De context en je verwachtingen bepalen hoe je het ervaart.”
Kunnen vrouwen slechter tegen alcohol dan mannen?
“Vrouwen hebben gemiddeld een andere lichaamssamenstelling dan mannen,” legt Voogt uit. “Ze zijn vaak kleiner, hebben meer vet en minder lichaamsvocht, waardoor één standaardglas bij een vrouw een sterker effect heeft dan bij een man.”
Graman benadrukt dat dit verschil niet voor iedereen even groot is. “Het gaat om een gemiddelde man en vrouw. Iemand met veel spiermassa of juist meer vet ervaart weer een ander effect. Maar over het algemeen worden vrouwen sneller dronken en duurt het langer voordat de alcohol in hun lichaam is afgebroken.”
Is één glas wijn per dag goed voor je gezondheid?
“Dat is een oud fabeltje,” benadrukt Graman. “Het is op heel veel gebieden slecht voor je lichaam. Het belangrijkste is dat het op heel veel plekken de kans op kanker vergroot.
“Er wordt weleens gezegd dat alcohol je bloeddruk iets kan verlagen, maar dat kleine positieve effect weegt absoluut niet op tegen de vele schadelijke gevolgen. Alcohol is dus nooit gezond.”
Moet je vaker plassen van alcohol?
“Dat komt doordat alcohol een vochtafdrijvende werking heeft”, legt Graman uit. “Je plast meer vocht uit dan je binnenkrijgt, en dat effect wordt sterker naarmate je meer drinkt. Dat heeft te maken met het antidiuretisch hormoon (ADH): dit hormoon zorgt ervoor dat je niet al je lichaamsvocht uitplast. Alcohol remt de aanmaak van ADH, waardoor er minder van in je lichaam zit en je dus vaker moet plassen.”
Word je kater erger als je verschillende alcoholsoorten door elkaar drinkt?
“Het hangt er heel erg vanaf wat voor drankjes je drinkt,” zegt Graman. “De samenstelling van ieder soort alcohol is net even anders. Daardoor krijg je verschillende stoffen binnen, waar je lever iets harder voor moet werken om ze af te breken. Daardoor kan je kater iets erger zijn, maar het mag eigenlijk geen naam hebben. Het is niet de grootste bepalende factor en het komt vooral doordat je meestal meer drinkt als je van alles door elkaar drinkt.”
Helpt een vette hap na het uitgaan tegen de kater?
Graman benadrukt: “Het werkt eigenlijk beter als je die vette hap van tevoren neemt. Dan is je maag al een beetje beschermd tegen misselijkheid en heb je een bodem, waardoor de alcohol minder hard binnenkomt. Zo krijgt je lichaam de alcohol wat gedoseerder binnen.”
“Eet je pas na het uitgaan iets vets, dan heeft dat effect eigenlijk geen zin meer,” vervolgt ze. “Het enige wat je dan doet, is je bloedsuikerspiegel een beetje herstellen. Daardoor voel je je misschien iets beter voordat je gaat slapen, maar echt helpen tegen een kater doet het niet.”
Bouw je een hogere tolerantie op door vaker te drinken, en kun je er juist minder goed tegen als je een tijd niet hebt gedronken?
“Je bouwt een hogere tolerantie op als je vaker drinkt,” legt Graman uit. “Maar dat is eigenlijk helemaal niet zo’n goed teken, want het betekent dat je lichaam vaak is blootgesteld aan alcohol. Je lichaam past zich aan en wordt beter in het afbreken ervan, waardoor je meer nodig hebt om hetzelfde effect te voelen. Maar ondertussen blijf je evenveel blootgesteld aan de schadelijke effecten van alcohol en duurt het alleen langer voordat je ze merkt.”