Hoe bescherm je jezelf in 2025 tegen online oplichting?

Hoe weten ze al die dingen van je?

Volgens Pim Takkenberg, expert bij Northwave Cyber Security, komt dit doordat oplichting een soort product is geworden. "De grootste ontwikkeling is dat criminelen gebruik kunnen maken van kant-en-klare, geautomatiseerde diensten en modellen. Ze hoeven de technische kennis zelf niet meer in huis te hebben en kunnen daardoor professioneler en op veel grotere schaal te werk gaan."

De hoeveelheid pogingen tot oplichting die op consumenten afkomt is mede hierdoor flink gestegen.

Tanya Wijngaarde, woordvoerder bij de Fraudehelpdesk, vult aan dat oplichters die geautomatiseerde diensten voeden met onze eigen informatie. "Wat wij het meeste zien, is dat oplichters gebruikmaken van data uit datalekken. Omdat ze al zoveel informatie over je hebben, kunnen ze zich heel overtuigend voordoen als een bekende, de bank of zelfs je zorgverzekeraar. De benadering voelt door alles wat ze 'niet horen te weten' voor slachtoffers steeds persoonlijker."

Onweerstaanbare deals op social media

Vroeger moest je zelf op zoek naar een webshop, nu vliegen de ‘deals’ en aanbiedingen je op social media om de oren. Volgens de politie begint inmiddels meer dan de helft (55 procent) van alle meldingen over aankoopfraude met een advertentie op een social media-platform zoals Instagram, Facebook of TikTok. Vijf jaar geleden was dit nog minder dan 20 procent. Oplichters gebruiken gestolen foto’s of video’s van echte producten, gooien er een extreme korting bovenop en geven je zo een gevoel van urgentie om snel iets te kopen.

Let dus goed op wat je ziet op social media en trap niet in iets wat te mooi waar lijkt te zijn. Wees extra alert bij advertenties op social media en neem de volgende stappen:

• Controleer het profiel - Heeft het account weinig volgers, rare reacties of zijn de reacties helemaal uitgeschakeld? Allemaal rode vlaggen.
• Klik niet direct, check eerst zelf - Zie je een advertentie van een onbekend merk? Open een nieuw tabblad en google de naam van de webshop in combinatie met ‘reviews’ of ‘klachten’. Dan wordt snel duidelijk of de website betrouwbaar is.

Neppe winkels en dropshipping

Lange tijd kon je een malafide webshop herkennen aan menselijke fouten, kromme zinnen en spelfouten. Nu zet kunstmatige intelligentie (AI) in minuten een professioneel ogende website online. Productteksten, ‘over ons’-pagina’s en zelfs de algemene voorwaarden worden gegenereerd. Toch is er ook op die websites genoeg te vinden wat niet klopt.

Ook zijn er gigantisch veel dropshippers bij gekomen: webshops die dienen als een duur doorgeefluik. Ze verkopen producten die ze zelf niet op voorraad hebben, maar die rechtstreeks vanuit een magazijn in bijvoorbeeld China worden verstuurd. Dit is niet illegaal, maar wel riskant voor de koper. Je betaalt vaak een willekeurige prijs, de levertijden zijn lang, de kwaliteit is vaak bedroevend en retour sturen is door de hoge verzendkosten naar het buitenland meestal geen optie.

Let op de volgende signalen:

• Vage teksten en inconsistente foto’s - Klinkt de ‘over ons’-pagina heel algemeen en zie je productfoto’s allemaal op verschillende manier gemaakt zijn, of met veel verschillende modellen en locaties? Wees dan op je hoede.
• Lange levertijden - Staat er vermeld “levertijd 7-21 werkdagen”? Dan is de kans groot dat je met een dropshipper te maken hebt.
• Contactgegevens - Is er naast een e-mailformulier ook een telefoonnummer en een fysiek bezoekadres te vinden? Zo niet, let dan extra goed op.
• KvK-nummer - Check of het vermelde KvK-nummer klopt in het officiële Handelsregister. Geen KvK-nummer? Doe dan geen aankoop.

Een extra tip van expert Pim Takkenberg is om te controleren hoe lang een website bestaat. "Als een bedrijf al lang bestaat, is het vaak een vertrouwde partij." Malafide webshops zijn vaak maar kort online. Je kunt de registratiedatum van een .nl-website controleren via de website van SIDN (Stichting Internet Domeinregistratie Nederland).

Hoe betaal je veilig? En wanneer moet je wegklikken?

Voordat je een betaalmethode kiest is het goed om een laatste check te doen of alles op de pagina klopt. Besluit je toch door te gaan met de aankoop? Dan is de manier waarop je betaalt je belangrijkste verdediging. De veiligste opties zijn de afgelopen jaren veranderd.

1. Achteraf betalen (Klarna, Riverty, etc.) - Dit is de veiligste manier van betalen als je bang bent voor oplichting. Jij betaalt pas nadat je de bestelling hebt ontvangen en gecontroleerd. Wordt er niets geleverd? Dan betaal je ook niets en hoef je geen ingewikkelde procedures te starten om je geld terug te krijgen. Maar het gemak van bestellen zonder direct pijn in je portemonnee te voelen is tegelijkertijd het grootste risico. Verlies je het overzicht, dan liggen aanmaningen en incassobureaus op de loer. Gebruik het dus als bescherming, niet als een manier om aankopen te doen die je eigenlijk niet kunt betalen.
2. Creditcard - Nog altijd een sterke tweede keus. Wordt iets niet geleverd, dan kun je bij je creditcardmaatschappij een transactie terugdraaien om je geld terug te krijgen.
3. PayPal - Biedt ook kopersbescherming en kan bemiddelen als je een geschil hebt met de verkoper.
4. iDEAL - Gebruik dit alleen als je 100 procent zeker weet dat de webshop betrouwbaar is. Een iDEAL-betaling is een directe overschrijving die je bank niet kan terugdraaien. Geld weg is hierbij dus echt geld weg.

Hoe herken je valse reviews?

Het is niet altijd genoeg om te controleren hoeveel sterren een website of dienst in reviews krijgt. Oplichters kunnen nep-reviews kopen of laten AI positieve recensies genereren om betrouwbaar over te komen. Daarom is het goed om sceptisch naar deze cijfers te kijken en het verschil te herkennen tussen een echte klacht, en eentje die verzonnen is.

Let daarom op de volgende details:

• Te algemeen - Een nep-review roept vaak slogans: “Geweldig product!” of “Topservice!”. Een echte review bevat vaak specifieke details: “De batterij gaat makkelijk twee dagen mee,” of “De kleur was in het echt donkerder dan op de foto.”
• Herhaling van de productnaam - Als de volledige, officiële productnaam onnatuurlijk vaak wordt herhaald, is dat een truc om hoger in zoekmachines te scoren. Een duidelijk teken van een nep-review.
• Raar taalgebruik - Let op zinnen die net niet lekker lopen of vertaald lijken uit een andere taal. 

Waar dan wel reviews bekijken?

Vertrouw nooit blind op de reviews die een webshop zelf vermeldt op hun website. Hier heeft de verkoper volledige controle over en kan negatieve reacties verwijderen. Het aantal sterren of de cijfers die zij op de website afbeelden kunnen zomaar door hen verzonnen zijn.

• Gebruik onafhankelijke platforms - Zoek de naam van de webshop of het product op platformen als reviews op Google, Trustpilot en (voor elektronica) Tweakers.
• Zoek op forums - Op plekken als Reddit zijn gebruikers vaak anoniem en daardoor genadeloos eerlijk. Een zoekopdracht als "[Naam webshop] review reddit" levert vaak ongezouten meningen op.

Controleer het keurmerk voor garantie

Een logo van Thuiswinkel Waarborg of een ander keurmerk op een website lijkt betrouwbaar, maar een plaatje is door oplichters zo gekopieerd en geplakt. Gelukkig kun je controleren of de webshop echt is aangesloten.

Als dat zo is, garandeert dat namelijk dat de winkel aan strenge wettelijke eisen voldoet en dat je bij een conflict kunt aankloppen bij een onafhankelijke geschillencommissie. Zo controleer je dat:

1. Negeer het logo op de webshop zelf. Klik er niet op.
2. Open een nieuw tabblad en ga naar de website van het keurmerk waar het logo van op de website staat (bijv. thuiswinkel.org of Trusted Shops)
3. Typ daar in het ledenregister op hun site de naam van de webshop in.

Staat de webshop er niet tussen? Dan is het logo nep en heb je te maken met een onbetrouwbare partij. Je kunt in zo'n geval beter idee op zoek naar een betrouwbare verkoper.

Hoe bereid je je voor op de toekomst?

Als we expert Pim Takkenberg vragen naar de toekomst, waarschuwt hij voor oplichting die nog persoonlijker en verfijnder wordt. "De technologie is steeds beter in staat om heel gepersonaliseerde berichten te sturen. Denk aan phishing-aanvallen met overtuigend stemgeluid of zelfs videomateriaal, waarbij je bijvoorbeeld wordt benaderd door een deepfake van een bekend persoon of zelfs een familielid."

Het klassieke WhatsApp-berichtje van een kind met een 'groot probleem' kan dan een gegenereerde video worden waarin je je kind daadwerkelijk om geld hoort en ziet vragen.

De belangrijkste tip van Takkenberg is dan ook om een gezonde dosis argwaan te behouden: "Je moet niet angstig worden, maar wel denken: hé, dit is raar, moet ik niet even een extra controleslag doen? Neem de moeite om die slag te maken. Negen van de tien keer is het misschien niet nodig, maar voor die ene keer dat het wel raak is, ga je jezelf erg dankbaar zijn."

Wat als je er toch in trapt?

Zelfs de meest alerte consument kan in de val lopen. Is het toch een keer misgegaan? Dan is het beter om niet af te wachten en snel op actie over te gaan. In de artikelen hieronder lees je welke stappen je kunt zetten.