Waarom vitaminepillen slecht voor je kunnen zijn

Gezondheidsdeskundigen zijn het erover eens: de beste manier om de voedingsstoffen en mineralen die je nodig hebt binnen te krijgen, is via voedsel. Voor wie gevarieerd eet, zijn vitaminepillen en antioxidanten dan ook weggesmeten geld. Baat het niet, dan schaadt het niet, denken veel mensen. Maar dat klopt niet: in het beste geval zijn de pilletjes waarschijnlijk niet effectief, in het slechtste geval brengt een (langdurig) teveel van een vitamine in je bloed je lichaam schade toe.

Zo kan een teveel aan vitamine C bijvoorbeeld, hoewel we een overschot uitplassen, leiden tot darmklachten en misschien ook tot niersteenvorming, vertellen verschillende onderzoeken wereldwijd. Een teveel aan vitamine D kan schade opleveren aan hart, nieren en bloedvaten. En te veel B6 opnemen kan dan weer zenuwschade veroorzaken.

Aandacht voor gezond leefpatroon

Toch geven we samen een fortuin uit aan supplementen. In 2018, nog voor de aandacht voor vitamines en mineralen door het coronavirus toenam, was dat geschat 134 miljoen euro in een jaar tijd.

Theorieën die de groeiende vraag naar supplementen verklaren zijn onze hectische moderne levensstijl, het bewustzijn van gezond leven en de vergrijzing van de bevolking. Wie geen tijd heeft om echt te eten, denkt dat hij of zij meer vitaminen moeten innemen om gezond te zijn. Ook krijgen kinderen die zelden lusten wat de pot schaft al eens een fruitig pilletje. 

Maar volgens het Voedingscentrum is dat nergens voor nodig. Als je weinig groenten en fruit eet, is de kans alsnog klein dat je met tekorten kampt. Voor wie geen gezondheidsklachten heeft en gevarieerd eet, zijn vitaminepillen simpelweg overbodig. Voor Nederlanders is alvast vitamine A of C bijslikken nutteloos: onderzoek wijst uit dat we beide vitamines voldoende uit onze voeding halen.

Marketinghypes bespelen de geest

Radar wees in een uitzending over het voedingssuplement VitaePro (23-11-2020) aan hoe makkelijk mensen meegaan in de gezondheidsclaims van pilletjes. Volgens ons onderzoek gelooft 70 procent van de mensen die voedingssuplementen nemen, dat zij daar baat bij hebben.

Dat kan een mentale truc zijn, stellen Amerikaanse wetenschappers: het sterke geloof dat multivitamines werken, kan mensen ertoe verleiden zich gezonder te voelen dan ze eigenlijk zijn. 'Beter geef je je geld uit aan dingen waarvan we weten dat ze een positief effect hebben op de gezondheid, zoals het eten van een gezond dieet, beweging en ontspanning', adviseren zij.

Wél legitiem gebruik voor risicogroepen

Dat neemt niet weg dat supplementen voor risicogroepen wel zinvol zijn. Bijvoorbeeld voor mensen die geen vitaminen uit voedsel kunnen opnemen vanwege een darmoperatie of schade door aandoeningen zoals de ziekte van Crohn. Vitaminetekorten kunnen leiden tot ernstige gezondheidsproblemen zoals rachitis (vitamine D), scheurbuik (vitamine C) of ernstige bloedarmoede (B12 en foliumzuur).

• Ook is iedereen ouder dan 70 jaar gebaat met een supplement vitamine D (20 mcg per dag).
• Een klein supplement vitamine D (10 mcg per dag) wordt gegeven aan jonge kinderen (tot 4 jaar), zwangere vrouwen, mensen met een donkere huidskleur, mensen die hun huid bedekken of weinig buiten komen en vrouwen tussen 50 en 69 jaar.
• Veganisten worden aangeraden om vitamine B12 bij te slikken, aangezien je dat bijna uitsluitend uit dierlijke producten kunt halen. Hoe weet je of je te weinig B12 hebt?
• Vitamine K is geschikt voor baby's tot 3 maanden die borstvoeding krijgen.
• Ook worden vrouwen die zwanger proberen te worden of net zwanger zijn aangeraden om foliumzuur bij te slikken. 

Toch slikken? Gebruik gericht

Een huisarts kan de meeste problemen met een eenvoudig bloedonderzoek opsporen. Blijk je inderdaad een vitamine- of mineralentekort te hebben, dan kun je beter gericht een supplement – een specifieke vitamine – uitzoeken terwijl je op je voeding let. In een multivitamine zit namelijk niet altijd wat je nodig hebt, of het zorgt voor een teveel, stelt het Voedingscentrum.

Maakt het dan iets uit of je vitamines uit je voeding of uit een potje haalt? Jazeker. Voedingssuplementen worden beter (sneller) opgenomen in ons bloed, wat betekent dat je er veel minder van hoeft in te nemen. Als je toch aan het slikken gaat, is het daarom belangrijk om goed te kijken naar de aanbevolen hoeveelheden en de bovengrens niet te overschrijden. Beter is het om bijvoorbeeld 50 procent bij te slikken, en niet 100 procent, om een teveel te voorkomen. Dat adviseert dr. Jeanne de Vries, voedingswetenschapper bij Wageningen University & Research in NRC.

Zijn dure supplementen beter?

Dan rest er nog de vraag of pillen van de apotheek beter zijn dan de goedkope pillenflesjes van de drogist. Kijk je puur naar de vitamines, dan is er geen verschil, stelt de Consumentenbond. Wel kunnen bijvoorbeeld andere grond- of hulpstoffen gebruikt zijn.