background branding

Is een online dna-test betrouwbaar?

Geweldige ontdekkingen over je voorouders, dat beloven online bedrijven die dna-testen aanbieden om zo je etniciteit te achterhalen. En dat niet alleen, door simpelweg een beetje wangslijm in te leveren, kun je verwante familie over de hele wereld vinden. Maar zijn de uitkomsten van dit soort testen wel betrouwbaar en wat doen dit soort bedrijven met jouw gegevens?

Volgens dr. Maarten Larmuseau, geneticus en onderzoeker van de Katholieke Universiteit Leuven wekken dit soort bedrijven de indruk dat zij de woonplaats kunnen achterhalen van onze voorouders. Misschien niet het exacte dorp of stad, maar wel de regio. Radar neemt de proef op de som en laat een testpersoon DNA opsturen naar drie verschillende aanbieders: Myheritage, 23andMe en AcestryDNA.

Valse naam

We sturen de dna-samples in onder een valse naam want dit soort bedrijven zouden het volgens Larmuseau niet zo nauw nemen met de privacy van gebruikers: 'Je bent niet alleen de klant bij zo’n bedrijf, je bent vooral ook het product omdat de data wordt verkocht.' Dat zorgen om de privacy van gebruikers niet onterecht zijn, blijkt deze zomer maar weer. De data van 92 miljoen gebruikers van MyHeritage worden gesloten en 23andMe kondigt aan data te delen met een groot farmaceutisch bedrijf: GlaxoSmithKline (GSK).

Resultaten

Onze testpersoon, hier Emily genoemd, weet waar haar voorouders vandaan komen door stamboomonderzoek. Haar vaders familie komt uit Nederland en aan haar moederskant zit Nederlands, Pruisisch, Indonesisch en Chinees bloed. Dat zou uit de testresultaten dan ook moeten blijken.

De resultaten van MyHeritage laten zien dat de voorouders van Emily voor het grootste deel afkomstig zijn uit West-Europa en Zuid-Oost Azië. Dat zijn ruim genomen de juiste werelddelen. Maar ook zou ze voorouders hebben in Ierland, Schotland, Wales en Finland. Dit is haar niet bekend. Ancestry neemt het nog ruimer, de test wijst heel Azië aan als gebied van herkomst. En ze zou meer dan de helft Brits zijn. Als je goed gaat kijken wordt hier ook Nederland bij betrokken.

23andMe duidt nog veel meer gebieden van herkomst aan. Hier worden de voorouders van haar moeder vooral toegeschreven aan Indonesië. Dat komt overeenkomt met wat zij weet van haar stamboomonderzoek. Maar dan wordt er volgens Emily nog van alles bijgehaald wat zij niet kan duiden. Zo zou zij voorouders hebben komend uit onder andere Frankrijk, Duitsland, Spanje, Italië, Groot-Brittannië en Sardinië.

Referentie populaties

Volgens dr. Maarten Larmuseau geven de testen globaal aan van welke wereld delen je afkomstig bent. Daarin kunnen ze er al naast zitten, maar helemaal wanneer ze de herkomstgebieden nader gaan specificeren op het niveau van landen kan het mis gaan. Hiervoor proberen de bedrijven zogenoemde referentiepopulaties te creëren op basis van mensen die zij kenmerkend achten voor een bepaald geografisch gebied.  Het dna van een deelnemer wordt vervolgens hiermee vergeleken om te bepalen waar je vandaan komt. Deze referentiepopulaties verschillen nogal per bedrijf. 'Vandaar ook die enorme diversiteit tussen de bedrijven onderling', aldus Larmuseau.  

Hoe groot die verschillen kunnen blijkt wel uit het onderzoek van de geneticus. Ook hij stuurt zelf zijn dna op naar verschillende bedrijven. De ene aanbieder zegt dat zijn voorouders uit Scandinavië komen, de andere Brits en nog een derde bedrijf stelt dat zijn voorouders ook uit Afrika komen.

Dit terwijl Larmuseau uit onderzoek weet dat al zijn voorouders uit West-Vlaanderen afkomstig zijn.

Resultaten van dit soort testen kunnen er volgens de Leuvense onderzoeker toe leiden dat mensen gaan twijfelen over wat zij weten over hun afkomst. Volgens Larmuseau is er echter geen reden om wat je weet van je herkomst in twijfel te gaan trekken op basis van de resultaten van dit soort testen.

Directe verwanten

Dit soort dna-testen zijn volgens Larmuseau wel heel effectief voor het vinden van directe verwanten. Maar wie daar niet op voorbereid is, kan nog wel eens voor een vervelende verrassing komen te staan. Bijvoorbeeld wanneer de man die jij als je vader ziet, dat helemaal niet blijkt te zijn. Hier word je echter niet voor gewaarschuwd wanneer je simpelweg op zoek denkt te gaan naar de herkomst van je verre voorouders.

De methodes zijn dus accuraat als het gaat om achterhalen van directe verwanten. Daarbij spelen volgens Larmuseau veel privacykwesties omdat met dit soort testen via commerciële bedrijven veel familiegeheimen blootgelegd kunnen worden.

Kamervragen

Ook Tweede Kamerlid PvdA Attje Kuiken maakt zich zorgen om deze ethische en privacy gerelateerde kwesties die dit soort testen met zich meebrengen. 'Het gaat om intieme gegevens. Veel mensen zijn zich hier niet bewust van. Ze realiseren zich onvoldoende hoe kwetsbaar ze zichzelf er mee maken. Mensen moeten actief gewaarschuwd worden.'

PvdA, D66 en GroenLinks geven aan Kamervragen te gaan stellen.

Forumreacties

16
  • Door Radar

Online dna-testen voor consumenten worden steeds populairder. Aanbieders adverteren ook met regelmaat om een test aan te schaffen of om bijvoorbeeld een test cadeau te doen voor 79 euro. 'Verbaas uzelf, ontdek uw etnische afkomst en vind nieuwe verwanten met onze simpele DNA test', zo kopt de website van één van de aanbieders. Dit soort online bedrijven wekken de indruk dat zij de woonplaats kunnen achterhalen van onze voorouders. Misschien niet het exacte dorp of stad, maar wel de regio. Is dat echt zo en zijn dit soort testen wel betrouwbaar? De vraag is ook wat deze bedrijven doen met jouw persoonlijke gegevens. Radar gaat op zoek naar antwoorden. Heb jij weleens een online dna-test gedaan? Maandag 3 september 2018 in Radar, om 20:30 uur bij AVROTROS op NPO 1 Lees meer: https://radar.avrotros.nl/uitzendingen/gemist/03-09-2018/

  • Door moederslink

😳 het moet toch niet gekker worden! Lekker betrouwbaar ook , even ' wat ' wangslijm opsturen 😲ops: Wil ik het nodige weten over mijn voorgeslacht dan zal ik daar gedegen genealogisch onderzoek naar moeten doen, dus nee dit ga ik niet doen en heb ook niet gedaan. Geen haar op mn hoofd die daar aan denkt, laat staan dat ik zo.n haar nog ga opsturen 😉

  • Door Erthanax

Mijn dna-profiel in een commerciële Amerikaanse databank? Ik moet er niet aan denken.