In 2018 bracht het Zorginstituut een adviesrapport uit over de vergoeding van fysiotherapie bij COPD-patienten. Dit advies was gebaseerd op een literatuuronderzoek naar de effecten van fysiotherapie bij COPD-patienten. Het advies was om voortaan fysiotherapie te vergoeden vanaf de eerste behandeling, waar tot dan toe mensen de eerste 21 behandelingen zelf moesten betalen als het niet uit de aanvullende verzekering betaald werd. Om de totale kosten niet te laten stijgen werd ook een maximum aantal behandelingen voorgesteld. In de wetenschappelijke literatuur was er geen onderzoek te vinden dat bewees dat een hogere frequentie fysiotherapie leidde tot betere resultaten. Er was overigens ook geen onderzoek dat bewees dat het geen extra effect had. 

De minister heeft dit advies overgenomen. Henk van Gerven van de SP heeft twee keer eeen motie ingediend om de invoering van dit maximum te voorkomen, maar daar kreeg hij onvoldoende steun voor.

Huidig beleid

De fysiotherapeut bepaalt of je in klasse A/B/C/D valt. Die indeling is niet precies gelijk aan de GOLD-classificering. Er wordt gebruik gemaakt van twee tests die de ernst van je COPD bepalen en er wordt gekeken naar het aantal en de ernst van de aanvallen die je in het vorige jaar gehad hebt.

Waar je precies recht op hebt verschilt tussen het eerste behandeljaar en de onderhoudfase. Ook voor bestaande patienten gold 2019 als eerste jaar, vandaar dat deze groep in 2020 nog verder daalt in de vergoede frequentie van behandelingen. Het maximale aantal behandelingen is daardoor gedaald van 70 naar 52 (dus eens per week). De minst ernstige groepen krijgen 0 en 3 keer vergoed in de onderhoudsfase.

Zat je in 2019 in klasse C/D dan kreeg je 70 behandelingen vergoed? Dat worden er in 2020 52 als je tenminste in 2019 2 of meer longaanvallen hebt gehad of 1 longaanval leidend tot ziekenhuisopname. Stel dat je het hele jaar 2019 stabiel bent geweest zonder een longaanval, dan krijg in 2020 nog maar 3 behandelingen in het hele jaar vergoed, want je zit dan in klasse B.

Bij Radar presenteert de Vereniging voor Fysiotherapie en Wetenschap nieuw onderzoek naar de groep die in 2019 al minder fysiotherapie vergoed krijgt. 

Voor het onderzoek volgden Martin Keesenberg en zijn mede-onderzoekers 344 patienten met zware tot zeer zware COPD (GOLD-klasse III en IV), waarvan 281 gedurende de volledige duur van het onderzoek. Gedurende heel 2019 is deze groep gevolgd. Een deel van die groep kreeg per 2019 nog maar een keer per week fysiotherapie vergoed, een deel kreeg twee keer per week vergoed. Er bestaat een substantieel verschil tussen deze groep in exacerbaties (aanvallen), antibioticumkuren, hospitalisaties en ligdagen en het
ziekenhuis. Kortom: patiënten die teruggaan in frequentie van fysiotherapie krijgen meer aanvallen en hebben meer intensieve zorg nodig.

Conclusies van de studie

De toename van het aantal excerbaties leidt tot een sterkere achteruitgang van de longfunctie van de patiënt met COPD op de langere termijn.

Wij verwachten dat de patiënt met COPD door deze maatregel een slechtere gezondheidstoestand en kwaliteit van leven zal krijgen. 

De Vereniging Fysiotherapie & Wetenschap verwacht met het toegenomen aantal hospitalisaties en ligdagen in het ziekenhuis dat er een toename van zorgkosten bij deze patiënten met COPD zal ontstaan. 

'Patiënten zouden lijden'

Martin Keesenberg is de voorzitter en oprichter van de Vereniging Fysiotherapie & Wetenschap. Hij is daarnaast behandelend fysiotherapeut in Leiden. Hij heeft dit onderzoek uitgevoerd omdat hij de sterke indruk had dat zijn patiënten zouden lijden onder het door de overheid ingestelde maximum op de vergoede frequentie van fysiotherapie. 

Het huidige beleid leidt ertoe dat er een soort straf zit op therapietrouw. Als je je klachten door alles trouw te doen onder controle weet te houden, krijg je minder recht op fysiotherapie. Je revalideert, dan gaat het goed, je bouwt af, dan krijg je een nieuwe indicatie, waardoor je minder therapie krijgt en het weer slechter gaat.

Keesenberg heeft niet een probleem met een maximum in de frequentie. Voor bijna alle patienten is twee keer per week voldoende. De gemiddelde frequentie per week was voor de nieuwe maatregelen 1,9 keer. Er is een kleine groep die baat heeft bij drie keer per week.

Therapie is revalidatie, functionele krachtsoefeningen met bewaking zuurstof en vormen van inspanning. Je bewaakt functies zodat er geen celschade optreedt. De therapie van Keesenberg vindt plaats in groepsverband. Daarom zijn de kosten laag, per keer ongeveer 20 euro per patient. Voor 2000 euro per jaar krijgt een patient dus twee keer per week fysiotherapie. 50-60.000 mensen hebben ernstige COPD. Niet iedereen komt bij de fysiotherapeut. 

Medische selectie

Het wordt steeds moeilijker om een aanvullende verzekering af te sluiten waarmee je onbeperkt fysiotherapie vergoed krijgt, zegt de site Zorgwijzer. Er is nog maar een concern dat een dergelijke polis aanbiedt, maar daarvoor geldt een medische selectie en de pakketten zijn afgelopen jaar duurder geworden.