Uitkomst statiegeldonderzoek bepaald door vraagstelling

'Afschaffen statiegeld is het domste besluit dat ooit kan worden genomen. De mensen nemen dan helemaal niet meer de moeite om flessen terug te brengen en gooien alles op straat', schrijft Jacques op de Facebookpagina van Radar. De meeste Facebookbezoekers van Radar denken er zo over. Hoe kan het dan dat TNS NIPO concludeert dat een meerderheid van de Nederlanders voor afschaffing van het statiegeld is?

60 procent van de consumenten in het Radar Testpanel is vóór het afschaffen van statiegeld - althans, als je het op een bepaalde manier vraagt. Wanneer je de inleiding en de vraag aanpast, kan het zomaar zijn dat nog amper 20 procent voor afschaffing van statiegeld is.

Kritiek op TNS NIPO-onderzoek

Radar hield vorige week een onderzoek onder zijn Testpanel, naar aanleiding van de discussie over het onderzoeksrapport van TNS NIPO. Het onderzoeksbureau had gepeild of er draagvlak was voor het afschaffen van statiegeld - of, zoals het onderzoeksbureau het noemde, 'het samenbrengen van het statiegeldsysteem met het Plastic Heroes-systeem'.

De kritiek op dit onderzoek, uitgevoerd in opdracht van de verpakkingsindustrie, kwam uit verschillende hoeken: niet alleen vanuit het Recycling Netwerk, maar ook vanuit Trouw (journalist Hans Marijnissen), de Volkskrant (columnist Ionica Smeets) en de weblog PeilingPraktijken (bijzonder hoogleraar in de survey-methodologie Jelke Bethlehem). De vraagstelling zou sturend zijn en de interpretatie van de uitkomsten 'creatief'.

Radar besloot de proef op de som te nemen. De ene helft van het Testpanel kreeg een vragenlijst gebaseerd op het TNS NIPO-onderzoek, met teksten en vragen overgenomen uit het onderzoeksrapport. De andere helft kreeg een enquête met een aangepaste inleiding en verder vrijwel identieke vragen. Dit leverde opmerkelijke verschillen op.

Enkele resultaten

Bij de enquête gebaseerd op het TNS NIPO-onderzoek is ongeveer 60% van de respondenten (zeer) positief over 'het samenvoegen van de twee systemen’. Hierbij is, evenmin als in het originele onderzoek, expliciet uitgelegd dat statiegeld in dit scenario komt te vervallen. (Volgens het TNS NIPO-rapport is 46 procent van de respondenten (zeer) positief over 'het samenvoegen van de twee systemen’.)

In onze eigen versie van het onderzoek leggen we dit wel expliciet uit, en vragen we mensen hoe ze staan tegenover de afschaffing van statiegeld. Met deze vraagstelling is slechts 19 procent van de respondenten (zeer) positief over het afschaffen van statiegeld.

Reacties

Robbert van Duin, voorzitter van Recycling Netwerk: 'Het onderzoek van TNS NIPO naar de houding tegenover het afschaffen van statiegeld is het zoveelste voorbeeld van de stelselmatige misleiding met studies die zijn gekocht met het geld van belanghebbende bedrijven. Het onderzoek door het Radar-testpanel laat overtuigend zien dat ook het recente gedragsonderzoek van TNS NIPO en het persbericht daarover van geen kant niet deugen.'Lees de volledige reactie van Recycling Netwerk

Philip den Ouden, directeur FNLI (Federatie Nederlandse Levensmiddelenindustrie) en mede-opdrachtgever van het consumentenonderzoek TNS NIPO (reagerend namens Plastic Heroes): ‘De enquête bevestigt dat Nederlanders het belangrijk vinden dat plastic wordt ingezameld en gerecycled, maar dat het hen niet uitmaakt hoe het gebeurt. Bij de vragen die gebaseerd zouden zijn op het TNS NIPO-onderzoek, zijn de respondenten (zeer) positief over het samenbrengen van het statiegeld systeem met het Plastic Heroes systeem. Anders dan AVROTROS Radar stelt, is in het uitgebreide onderzoek van TNS NIPO expliciet uitgelegd dat in dit scenario het statiegeld komt te vervallen. De exacte vraagstelling is terug te lezen in onze inhoudelijke reactie op het TNS NIPO-onderzoek via plasticheroes.nl.’Lees de volledige reactie van Plastic Heroes

Hoogleraar Jelke Bethlehem (PeilingPraktijken): 'De resultaten van de peilingen bevestigen een aantal bevindingen (uit ander onderzoek) dat een goede vraagstelling cruciaal is in een peiling. Je kunt respondenten allerlei kanten opsturen door de vraagstelling te manipuleren. Kennelijk is het zo dat als je zaken niet vermeld (zoals dat samenvoegen van de stromen wellicht leidt tot meer weggegooide flessen) mensen daar niet zoveel moeite mee hebben. Als je het wel vermeldt, neemt de steun af.'Lees meer over dit onderzoek