Vieze vlekken op je kleding: hoe krijg je ze er het beste uit?
Een plens rode wijn op je trui, spaghettisaus op je overhemd of een grasvlek op de broek van je kind – een vieze vlek zit zó op je kleding. Maar hem er weer netjes uit krijgen is andere koek, want in de wasmachine lukt het vaak niet. Radar zocht uit waar je op moet letten om vlekken uit je kleding te krijgen, zonder de stof te beschadigen.
De ene vlek is de andere niet. En veel nare vlekken gaan er in de wasmachine niet uit. Zo vraagt een vetvlek om een heel andere aanpak dan make-upvlekken, grassporen of rodewijnspetters. En wat goed werkt op katoen, kan wol of zijde juist beschadigen. Veel vlekken bestaan bovendien uit meerdere bestanddelen: vet, eiwit, kleurstof – elk met hun eigen aanpak.
Snel handelen, goed nadenken
Wat je meestal wel kunt zeggen: hoe langer je wacht, hoe dieper de vlek in de vezels trekt. Zelfs goedbedoelde pogingen met water of handzeep kunnen het erger maken, doordat je het vuil fixeert of verder verspreidt.
Ook de temperatuur van de gemorste vloeistof speelt een rol. Hoe warmer de substantie, hoe sneller die diep in het textiel trekt. En heb je eerder al geprobeerd schoon te maken, dan kan het vuil zich juist hebben vastgezet. Kortom: tijd en aanpak zijn cruciaal.
Vlekverwijderaars: hoe werken ze?
Voor plaatselijke vlekken op textiel zijn speciale vlekverwijderaars te koop. De meeste bevatten enzymen: kleine eiwitten die bepaalde stoffen afbreken. Zo is er protease voor eiwitvlekken (zoals bloed of ei), lipase voor vetten en amylase voor zetmeel (bijvoorbeeld uit pasta). Fabrikanten voegen ook bleekmiddelen of oplosmiddelen toe – en geurstoffen om het aantrekkelijk te laten ruiken.
Wat staat er op de verpakking?
“Geen enkel middel werkt even goed op elke vlek”, zegt Joyce Donat van de Consumentenbond. “Vlekken verschillen enorm in samenstelling, dus je hebt vaak verschillende producten nodig voor bijvoorbeeld vet, bloed of wijn.” Ook het materiaal waarop de vlek zit, speelt een rol. Zo kunnen ingrediënten in vlekverwijderaars schadelijk zijn voor kwetsbare stoffen als zijde of wol.
“Let daarom altijd goed op wat er op de verpakking staat: daar moet op vermeld staan voor welke materialen het geschikt is, en hoe je het veilig kunt gebruiken”, aldus Donat. Ook hitte kan vlekken juist fixeren. “Zweetvlekken moet je bijvoorbeeld nooit strijken”, zegt Donat. “Dan krijg je ze bijna niet meer weg.”“Zeep gebruiken om vruchtvlekken te verwijderen is ook een slecht idee, vooral bij rode vruchten. Je kunt er blauwachtige, blijvende vlekken door krijgen.”
Welke middelen en stoffen combineren vaak goed?
Er is geen vaste regel, maar deze combinaties zijn vaak succesvol.
- Vet op katoen: Gebruik ossengalzeep of afwasmiddel. Die lossen vet goed op.
- Gras op een synthetisch sportshirt: Een enzymatische spray werkt goed. Protease breekt de eiwitten af.
- Make-up op katoen: Afwasmiddel of verdunde azijn is mild en effectief.
- Rode wijn op wit katoen: Strooi er soda of baking soda overheen en was daarna uit.
- Chocolade op katoen of polyester: Eerst behandelen met melk of glycerine, dan voorzichtig wassen.
- Kaarsvet op spijkerstof: Leg er keukenpapier op en strijk voorzichtig op lage stand.
En dit gaat vaak mis:
- Bloed op wol: Warm water stolt het eiwit, en enzymen kunnen wol beschadigen. De vlek blijft én de stof lijdt eronder.
- Rode wijn op een gekleurde blouse: Bleekmiddel tast niet alleen de vlek aan, maar ook de kleur. Gevolg: een lelijke witte vlek.
- Kaarsvet op zijde: Strijken met keukenpapier werkt te agressief. Er is kans op glansplekken of verkleuring.
Kijk dus niet alleen naar de vlek, maar ook naar het textiel. Wat werkt op een katoenen doek, kan een zijden blouse ruïneren.
Eerste hulp bij vlekken
1. Wees er snel bij. Hoe verser de vlek, hoe makkelijker hij verdwijnt.
2. Niet wrijven. Dep voorzichtig – van buiten naar binnen – met een schone doek.
3. Werk van de achterkant. Leg de vlek op wat tissues en behandel vanaf de achterzijde.
4. Gebruik weinig vocht. Liever een beetje dan een natte lap – zo voorkom je kringen.
5. Test het middel eerst. Zeker bij kwetsbare stoffen of felle kleuren.
En: verwijder eerst zoveel mogelijk restmateriaal. Schep dikke vloeistoffen op met een lepel of dep vocht op met keukenpapier. Altijd van buiten naar binnen werken – zo voorkom je dat de vlek groter wordt.
En als je het niet zeker weet?
Bij twijfel: niet gokken. Zeker bij kwetsbare of dure kleding kun je beter naar de stomerij gaan. Zij weten wat ze doen, ook bij complexe stoffen die vaak combinaties van reinigingsmiddelen nodig hebben.